Διπλωματική Εργασία: Διελεύσεις προς τον ποταμό Spree | Πολλαπλοί Τροποί Κατοίκησης στο Βερολίνο
Φοιτητές:
Ζαχαριάκη Δανάη, Καψάνη Αναστασία, Παρισοπούλου Ευτυχία
Επιβλέποντες Καθηγητές: Ξάνθη
Θεώνη, Κόκκορης Πάνος, Πατρίκιος Γιώργος
Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης
Τις περισσότερες φορές ο σχεδιασμός και η εκπόνηση ενός έργου αποτελούν μια διαδικασία ανάθεσης για τον αρχιτέκτονα, καθώς δεν είναι αυτός που ορίζει το κτιριολογικό πρόγραμμα και την τοποθεσία (οικόπεδο) του έργου. Έτσι, κατά την αναζήτηση του θέματος της διπλωματικής μας εργασίας, στραφήκαμε στους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς όπου το πλαίσιο είναι σαφώς καθορισμένο, συνδέεται με τις απαιτήσεις του πραγματικού κόσμου και τους αναπόφευκτους περιορισμούς. Εμπνευσμένοι από έναν διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, στον οποίο λάβαμε και μέρος, ο τίτλος της διπλωματικής μας εργασίας διαμορφώθηκε ως : «Διελεύσεις προς τον ποταμό Spree : Πολλαπλοί τρόποι κατοίκησης στο Βερολίνο».
Ο σκοπός της εργασίας αυτής είναι ο σχεδιασμός ενός συγκροτήματος κατοικιών στο Βερολίνο, το οποίο συνδυάζεται με ένα σύμπλεγμα δημόσιων λειτουργιών. Τα κτίρια κατοικίας συμπεριλαμβάνουν τις φοιτητικές Εστίες, Μόνιμη Κατοικία και Ξενώνες για νέους ταξιδιώτες.
Οι δημόσιες λειτουργίες εξυπηρετούν τόσο το συγκρότημα των κατοικιών όσο και την ευρύτερη περιοχή γύρω από το οικόπεδο (γειτονιά). Αυτές συμπεριλαμβάνουν ένα Αναγνωστήριο, μία μικρή Αγορά η οποία παρέχει όλα τα απαραίτητα αγαθά, ένα Εστιατόριο και ένα Café, ένα Γυμναστήριο και μια Sauna και τέλος έναν χώρο συνάντησης και έκθεσης των καλλιτεχνών του δρόμου που δραστηριοποιούνται ιδιαιτέρως έντονα στην περιοχή.
Το οικόπεδο βρίσκεται στο κέντρο του Βερολίνου, στην περιοχή του Kreuzberg. Το Χ-Berg όπως το αποκαλούν οι ντόπιοι αποτέλεσε ιστορικά συνοικία των προσφύγων και των ανθρώπων που ανήκαν στα χαμηλότερα οικονομικά στρώματα. Στις μέρες μας εξαιτίας της έντονης νεανικής ζωής και των πολλών χώρων εστίασης αποτελεί μία από τις πιο ζωντανές περιοχές της πόλης.
Η ατμόσφαιρα της περιοχής διαμορφώνεται από τους καλλιτέχνες του δρόμου που την έχουν επιλέξει ως στέκι. Ιδιαίτερη θέση κατέχει η τέχνη του graffiti. Τα έργα συνεχώς αλλάζουν και διαμορφώνονται σύμφωνα με τις εξελίξεις της εποχής και αποτελούν μέσο έκφρασης και διαμαρτυρίας των νέων. Το οικόπεδο μας βρίσκεται στη συμβολή των οδών Cuvry και Schlesisshe, 300μ. από το σταθμό του μετρό Schlesisshe. Βόρεια συνορεύει με τον ποταμό Spree, ενώ ο τοίχος στην ανατολική πλευρά του έχει μια ιδιαίτερη ιστορία. Στη μεσοτοιχία του οικοπέδου μας (ανατολική πλευρά) υπήρχε ένα επιβλητικό graffiti που δημιουργήθηκε από τον γνωστό ιταλό εικαστικό του δρόμου Blu. Σκοπός του ήταν να κατακρίνει τους βασανισμούς που έγιναν στην περιοχή μέχρι την πτώση του τοίχους του Βερολίνου.
Στην περιοχή υπάρχουν ακόμα απομεινάρια του τείχους του Βερολίνου το οποίο κατεδαφίστηκε το Νοέμβριο του 1989. Μπορεί πλέον το αποτύπωμά του να μη χωρίζει την πόλη αλλά αποτελεί ένα άξονα αντιθέσεων καθώς συντηρεί τη μνήμη. Στην περιοχή έχει παρατηρηθεί έλλειψη χώρων για νέους ταξιδιώτες καθώς και ότι οι τιμές των ενοικίων είναι πολύ υψηλές. Έτσι το κτιριολογικό ανταποκρίνεται σε μερικές από τις ανάγκες της περιοχής.
Η αρχική ιδέα είναι ο σχεδιασμός ενός σημείου συνάντησης μεταξύ των φοιτητών, των κατοίκων και των νέων επισκεπτών που αναζητούν μια διαφορετική εμπειρία σε μία από τις πιο χαρακτηριστικές περιοχές του Βερολίνου. Η πρόκληση ήταν να επιλυθεί επιτυχώς το κενό/όριο μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών χώρων προκειμένου να παραχθούν χώροι για συλλογική χρήση στην γειτονιά.
Παρατηρώντας το οικόπεδο και την περιοχή δημιουργήθηκε η επιθυμία να διατηρήσουμε το ελεύθερο ισόγειό του και τη φυγή της πόλης προς το ποτάμι. Να μπορέσει ο κόσμος μέσω της λύσης μας δηλαδή να έρθει πιο κοντά στο ποτάμι. Έτσι έπειτα από πολλές ιδέες καταλήξαμε στο παρακάτω σενάριο:
• Ανύψωση του κύριου κτιριακού όγκου από το έδαφος με σκοπό να διατηρήσουμε την φυγή προς το ποτάμι και να αναδείξουμε τον ορίζοντα. Με αυτόν τον τρόπο έγινε και ο διαχωρισμός των δημόσιων από τις ιδιωτικές λειτουργίες.
• Ομαδοποίηση των χρήσεων στην ανυψωμένη μάζα σύμφωνα με την χρήση τους (φοιτητικές εστίες – μόνιμη κατοικία). Δημιουργία κατακόρυφων αίθριων και συμπλήρωση του οικοδομικού τετραγώνου.
• Τοποθέτηση των κτιριακών όγκων στο ισόγειο εκατέρωθεν της φυγής (δημόσιες λειτουργίες). Δημιουργία ενός ζωντανού ισογείου το οποίο θα προσελκύει και θα φιλοξενεί τις διάφορες χρήσεις και χρήστες. Ενίσχυση της συλλογικότητας.
• Ακουμπώντας τη μεσοτοιχία : Η μεταλλική σκαλωσιά, που βρίσκεται σε επαφή με τη μεσοτοιχία, αναβιώνει την παράδοση των καλλιτεχνών του δρόμου του Βερολίνου και την μεταφέρει με την ποικιλομορφία της όψης της μέσα στο οικόπεδο. Οι δύο πρώτοι όροφοι στεγάζουν δημόσιες λειτουργίες και την καλλιτεχνική δραστηριότητα ενώ οι παραπάνω όροφοι αποτελούνται από τις κλίνες του hostel.
Τα κύρια κτίρια του συγκροτήματος έχουν τη δομή κτιρίων γεφυρών. Πρόκειται για μεταλλικές δικτυωματικές κατασκευές οι οποίες στηρίζονται σε πυλώνες από σκυρόδεμα που λειτουργούν και ως τα κλιμακοστάσια των κτιρίων. Η επιλογή αυτού του τρόπου κατασκευής έγινε για να επιτευχθούν μεγάλα ανοίγματα χωρίς να κατεβαίνουν υποστυλώματα στο ισόγειο.
Οι όψεις των κτιρίων αποτελούνται από διπλά τζάμια μεταξύ των οποίων δημιουργούνται ενδιάμεσες ζώνες (buffer zones). Αυτές πρωταρχικά αποτελούν την εκτόνωση των χώρων και έπειτα συμβάλουν στην μόνωση των κτιρίων. Στο Νότο τα τζάμια είναι ανοιγόμενα και ενισχύουν το δροσισμό του χώρου τους καλοκαιρινούς μήνες.
