GRAD Review: ΕΡ006.18 Αστικά κύτταρα | Τσαμπίκος Πετράς, Γιώργος Π. Χούσος

Αστικά κύτταρα: μία νέα πόλη επιστημών
Περιοχή: 6th of October City, Κάιρο, Αίγυπτος

Ομάδα Μελέτης: Petrās Architecture - Τσαμπίκος Πετράς, Γιώργος Π. Χούσος

Συνεργάτες: Αναστασία Γκολιομύτη, Θεοδόσης Δρίβας, Κωνσταντίνος Λάμπρου, Εμμανουήλ Συμιακάκης, Γεωργία Χούσου

Μουσειολογική Μελέτη: Πηνελόπη Καλλίτση

Στην πόλη 6th of October City στο Κάιρο ζητείται να χτιστεί μια νέα πόλη επιστημών σε τρεις φάσεις που θα περιλαμβάνει χώρους επιστημονικών εκθέσεων και έρευνας σε σχέση με ένα πυρήνα υποδοχής και πολλαπλών λειτουργιών (core). Ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός έγινε υπό τη διοργάνωση της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας και της Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων (UIA). H πρόταση απέσπασε έπαινο ανάμεσα σε 142 προτάσεις διεθνώς. Τα πρώτα τέσσερα βραβεία έλαβαν τα γραφεία WestonWilliamson & Partners, Ngiom Partnership, Zaha Hadid Architects, Gansam Architects.

ΑΣΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ

Η πρόταση λαμβάνει ως συνθετική αφετηρία το παράδειγμα των κυτταρικών δομών που εμφανίζονται στη φύση, το οποίο μετεγγραφεί σε ένα δομικό σύμπλεγμα επαναλαμβανόμενων μονάδων με στόχο τη δημιουργία μια νέας πόλης επιστημών στη περιοχή.

Η νέα πόλη των επιστημών συγκροτείται από μία νέα εξελιγμένη μονάδα – κύτταρο, σε σχέση με την επικρατούσα στην ευρύτερη περιοχή. Ο τυπικός κτηριακός κύβος της πόλης, μετασχηματίζεται σε ανεστραμμένη κόλουρη πυραμίδα ώστε να προσφέρει μέγιστο σκιασμό και χώρο περιήγησης στο επίπεδο του ισογείου και μέγιστο χώρο έρευνας στο ανώτερο επίπεδο.

Τα νέα αστικά κύτταρα, επαναλαμβάνονται με καθορισμένους κανόνες και παράγουν την πολυπλοκότητα του συγκροτήματος μέσα από μια πρωταρχική σχέση πλήρους-κενού. Οι δομές αλληλεξαρτώνται καθώς στηρίζουν διαδοχικά η μία την άλλη, σε ένα σύστημα τριγωνισμού τριαρθρωτού τόξου, ορίζοντας στο επίπεδο του ισογείου ένα ενιαίο δημόσιο χώρο αντίληψης και κίνησης, ύψους 15,0μ και δημιουργώντας ένα κυτταρικό στέγαστρο κάτω από το οποίο αναπτύσσονται όλες οι λειτουργίες της νέας πόλης των επιστημών.

Τα αστικά κύτταρα οργανώνονται σε συστάδες, διαφοροποιούνται σε μέγεθος και λειτουργία για να απαντήσουν στις ανάγκες του έργου, ενώ η περιστροφή τους κατά τον κατακόρυφο άξονα καθορίζει στοές, μονοπάτια ή πλατείες που εναλλάσσονται στην εμπειρία του επισκέπτη. Το πρωταρχικό αστικό κύτταρο αποτελεί το κενό κέλυφος που εμφανίζεται στο εξωτερικό όριο και δημιουργεί την απαραίτητη ημιυπαίθρια διαβάθμιση στο συγκρότημα. Ταυτόχρονα συλλέγει τα βρόχινα ύδατα στο εσωτερικό του και δημιουργεί ένα βαθύ σκιασμένο ενδιάμεσο χώρο. Το κενό κέλυφος μπορεί να εξελιχθεί μελλοντικά σε φυτεμένο χώρο, σε γραφειακό χώρο έρευνας, σε χώρο έκθεσης, σε συνεδριακό χώρο αμφιθεάτρου κτλ. ενώ ορισμένα κελύφη εξελίσσονται σε βοηθητικούς χώρους, κλιμακοστάσια ή μηχανολογικές εγκαταστάσεις επιτρέποντας στο συγκρότημα να αναπτύσσεται δυναμικά και ευέλικτα σαν οργανισμός.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΟΙΚΟΠΕΔΟΥ

Το οικόπεδο βρίσκεται στα όρια της πόλης 6th of October City και του περιφερειακού αυτοκινητόδρομου, θεάται στο Νότο την έρημο ενώ βρίσκεται στα ανατολικά σε απόσταση 30 χιλιομέτρων από το Κάιρο και τις πυραμίδες της Γκίζας. Η πρόσβαση πραγματοποιείται μόνο από το νοτιοανατολικό όριο μέσω ενός δρόμου του τοπικού δικτύου.

Προτείνεται κατ’ αρχήν ένας δευτερεύων οδικός άξονας στο βορειοδυτικό όριο του οικοπέδου, ώστε η μελλοντική κτηριακή μάζα να αποκτήσει 4 περιμετρικές όψεις αλλά και να δημιουργηθεί ένας δρόμος βοηθητικών λειτουργιών για το συγκρότημα.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΙΔΕΑ

Η γενική οργάνωση των αστικών κυττάρων πραγματοποιείται μέσα από τη σύνθεση δύο τοπολογιών: την τοπολογία δακτυλίου για τον κεντρικό χώρο υποδοχής και πολλαπλών λειτουργιών (core) και την τοπολογία αστερία για κάθε νέο τμήμα της έκθεσης που προσαρτάται πάνω του κατά την ανάπτυξη του κτηρίου σε φάσεις. Κεντρική λειτουργία σε αυτή την προσάρτηση παίζει ένας κεντρικός χώρος εργαστηρίου (building workshop) που οργανώνει, κατασκευάζει και αναπτύσσει την εκάστοτε έκθεση περιμετρικά του και αποτελεί την πρωταρχική μονάδα (sub-core) που προσαρτάται στο δακτύλιο.

ΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΣΤΕΓΑΣΤΡΟ (CELLULAR CANOPY)

Μια ελάχιστη μάζα αναπτύσσεται από το κέντρο βάρος του οικοπέδου ως κυτταρικό στέγαστρο. Η δομή παραλαμβάνει τις χαράξεις του γειτονικού αστικού ιστού για να αποκαταστήσει τη συνέχεια της πόλης. Το κυτταρικό στέγαστρο κατά την ανάπτυξη του αλληλοεπιδρά με το περιβάλλον, το παραμορφώνει και ασκεί πιέσεις μετατόπισης προς τα άκρα. Η σταδιακή δυναμική επίδραση παράγει μια νέα τοπιογραφία, το πάρκο των επιστημών, που περιλαμβάνει εκπαιδευτικά μονοπάτια, επικλινείς τοπιακές διαμορφώσεις προς το συγκρότημα και στο σημείο μέγιστης συσσώρευσης μάζας ένα υπόσκαφο πλανητάριο. Το κτήριο και το τοπίο βρίσκονται σε μια δυναμική ισορροπία.

ΜΟΥΣΕΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ – Ο ΟΘΟΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Τρεις κύριες εκθεσιακές ενότητες αναπτύσσονται γύρω από το χώρο υποδοχής: Οι εκθεσιακές συλλογές που αναπαρηστούν την ιστορία της καθαρής επιστημονικής γνώσης οργανωμένης σε ταξινομημένες κατηγορίες, οι διαδραστικές συλλογές που οπτικοποιούν τη επιστημονική γνώση και τέλος οι περιοδικές εκθέσεις που αναπαρηστούν τις συνεχώς αναπυσσόμενες τεχνολογικές καινοτομίες.

Στο εξωτερικό όριο του κτηρίου, στο πάρκο των επιστημών, ανάμεσα στος ημιυπαίθριους χώρους που δημιουργούνται από τις κενές μονάδες, αναπτύσσεται μια ιστορική εκπαιδευτική διαδρομή που περιγράφει την επιστημονική εξέλιξη μέσα από την τεχνολογία στο πέρασμα των αιώνων. Η εκπαιδευτική διαδρομή του παρκου οργανώνεται σε 8 επιμέρους χρονικά διαδοχικές ενότητες.

Η μουσειολογική μελέτη ορίζεται ως ένα πολλαπλό σύστημα δακτυλίων όπου οι επισκέπτες μπορούν να βιώσουν μια έντονη σχέση ανάμεσα στα εκθέματα του εσωτερικού και του εξωτερικού χώρου: Ο εσωτερικός χώρος λειτουργεί ως χρονική οθόνη προς τον εξωτερικό, επιτρέποντας στον επισκέπτη να αντιληφθεί την σχέση της σύγχρονης επιστημονικής γνώσης με το παρελθόν και το αντίστροφο.

ΤΟΠΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ – ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΦΑΣΕΙΣ

Ο τοπιακός σχεδιασμός αποτελεί διαμορφώσεις του εδαφικού αναγλύφου που συνεργάζονται με την ταυτόχρονη ανάπτυξη της κτηριακής μάζας. Οι φυτεύσεις αναπτύσσονται σε στρατηγικά σημεία όπου εμφανίζεται το στοιχείο του νερού, δημιουργώντας μικρό – οάσεις στα πλαίσια της εξοικονόμισης πόρων και της αειφόρου και οικολογικής ανάπτυξης των οικοσυστημάτων.

Η συνολική δομή αναπτύσσεται ως αποτελέσμα επιμέρους μονάδων γύρω από ένα περιμετρικό δημόσιο δακτύλιο. Το γεγονός αυτό επιτρέπει την συνεχή ανάπτυξη του συγκροτήματος αλλά και την ταυτόχρονη διατήρηση της ίδιας δομής σε όλες τις φάσεις της ανάπτυξης του έργου. Στην πρώτη φάση προτείνεται η δημιουργία του δακτυλίου, του πύργου με θέα τις πυραμίδες και μικρού τμήματος κάθε εκθεσιακής ενότητας που θα ολοκληρωθεί συν τω χρόνω.