Διπλωματική Εργασία: Περιβαλλοντικό κέντρο στην Καστέλλα (Πειραιά) | Μονάδα ενεργειακής αξιοποίησης αστικών απορριμμάτων
Φοιτήτρια:
Μυτιληναίου Χριστίνα
Επιβλέπων καθηγητής: Γιαννίσης Δημήτρης
Τμήμα
Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πανεπιστημίου Πατρών | Ιούνιος 2018
Η παρούσα διπλωματική αφορά το σχεδιασμό ενός
περιβαλλοντικού κέντρου στην περιοχή της Καστέλλας του Πειραιά, σε μια περιοχή
με ιδιαίτερο γεωμορφολογικό, ιστορικό, αισθητικό και περιβαλλοντικά ενδιαφέρον.
Η περιοχή σήμερα χαρακτηρίζεται, όπως και το μεγαλύτερο μέρος της πόλης του
Πειραιά, από τις σημαντικές αλλοιώσεις που έχει υποστεί από τη μόλυνση του
περιβάλλοντος και τις απρογραμμάτιστες επεμβάσεις.
Στόχος της παρακάτω πρότασης
είναι η μετατροπή του προβλήματος αυτού
σε πλεονέκτημα για την ίδια την πόλη τονώνοντας την πολιτιστικά, ευαισθητοποιώντας
τους κατοίκους της για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και
εξυγιαίνοντας την. Το εναπομείναν φυσικό τοπίο γίνεται πόλος έλξης για τους
κατοίκους όλων των γύρω περιοχών.
ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ
Σήμερα, η παραλία της Καστέλλας, προϊόν επιχωμάτωσης με
στόχο την σύνδεση της πόλης με την θάλασσα, αποτελεί παρόλη τη μόλυνση που έχει
υποστεί το περιβάλλον, ακόμα έναν επίγειο παράδεισο για τους κατοίκους της
πόλης και διαθέτει πλήθος αθλητικών εγκαταστάσεων και πολιτιστικών χώρων. Το
έδαφος της περιοχής είναι σαθρό με αποτέλεσμα πέτρινος τοίχος να διατρέχει σε
όλο το μήκος της παραλιακής ζώνης από την Μαρίνα Ζέας μέχρι το Μικρολίμανο. Η
πρόσβαση των πεζών στην παραλία επιτυγχάνεται από τρία σημεία ενώ οι είσοδοι σε
αυτήν για τα αυτοκίνητα είναι δύο. Περιμετρικά της ακτής σώζονται μέχρι σήμερα πολλά
θέρετρα ενώ παράλληλα υπάρχουν πολλά αξιόλογα κτίσματα ιστορικής σημασίας.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Το πρόγραμμα που επιλέγεται να τοποθετηθεί στο συγκεκριμένο
περιβάλλον είναι μία μονάδα ενεργειακής αξιοποίησης των απορριμμάτων, ένα
πρόγραμμα το οποίο έρχεται σε άμεση επικοινωνία και ανταλλαγή με την τοπική
κοινωνία. Η καύση των απορριμμάτων αποτελεί μία σημαντική εναλλακτική περίπτωση
διαχείρισης απορριμμάτων, η οποία δεν έχει ακόμη καμία εφαρμογή στην Ελλάδα.
Βασικά στάδια της διαδικασίας αποτέφρωσης αστικών απορριμμάτων
είναι η ζύγιση, η αποτέφρωση, η παραγωγή ενέργειας και ο καθαρισμός των
απαερίων (απομάκρυνση σκόνης, διαχωρισμός διοξινών και φουρανίων).
ΠΡΟΘΕΣΗ - ΙΔΕΑ - ΠΡΟΤΑΣΗ
Η σχεδιαστική παρέμβαση στο συγκεκριμένο τόπο έχει
διττό στόχο, αφενός την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, αφετέρου την
πολιτιστική τόνωση της περιοχής. Γίνεται μια προσπάθεια, το κέντρο να
διευκολύνει την ομαλή πορεία κατάβασης ή και ανάβασης του λόφου, δημιουργώντας
μια διαδρομή η οποία αποτελεί τη σύνδεση της πόλης με το φυσικό όριο τη θάλασσα
μέσα από μια εκπαιδευτική και συγχρόνως ωφέλιμη διαδικασία.
Η σχεδιαστική παρέμβαση στο συγκεκριμένο τόπο έχει διττό
στόχο, αφενός την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, αφετέρου την πολιτιστική
τόνωση της περιοχής. Γίνεται μια προσπάθεια, το κέντρο να διευκολύνει την ομαλή
πορεία κατάβασης ή και ανάβασης του λόφου, δημιουργώντας μια διαδρομή η οποία
αποτελεί τη σύνδεση της πόλης με το φυσικό όριο τη θάλασσα μέσα από μια
εκπαιδευτική και συγχρόνως ωφέλιμη διαδικασία. Δημιουργείται συνεπώς ένας
κόμβος περασμάτων που συνδέει την πόλη με τη θάλασσα ενώ ταυτόχρονα σέβεται το
περιβάλλον και αξιοποιεί τα ζητήματα της μόλυνσης της πόλης σαν ένα πλεονέκτημα
για εκείνη. Ο κάτοικος ή επισκέπτης περνώντας από το περιβαλλοντικό κέντρο
έρχεται σε επαφή με έναν μεταφορέα γνώσης και τεχνογνωσίας ενώ μπορεί να
χρησιμοποιήσει το συγκρότημα κτιρίων σαν έναν άμεσο σύνδεσμο της πόλης με την
θάλασσα. Η κατάβαση του λόφου επιτυγχάνεται με τη δημιουργία πλακών που
τοποθετούνται βάση της τοπογραφίας του οικοπέδου.
Η περιπλάνηση του επισκέπτη στο περιβαλλοντικό κέντρο ξεκινά
και τελειώνει στο δεύτερο κτίριο ενώ η εισαγωγή του σκουπιδιού και η διαδικασία
επεξεργασίας των απορριμμάτων ξεκινά από το πρώτο κτίριο και τελειώνει στο
τρίτο με την απομάκρυνση της τέφρας και των σκωρίων, την παραγωγή ηλεκτρικής
ενέργειας και τον καθαρισμό των απαερίων. Το πρώτο κτίριο περιλαμβάνει τα
διοικητικά γραφεία, το δωμάτιο του διαχειριστή του γερανού, το χώρο υποδοχής
και αποθήκευσης των σκουπιδιών, την ταινία διαλογής των σκουπιδιών όπου
εθελοντές και επισκέπτες διαλέγουν και ανακυκλώνουν πλαστικό γυαλί και μέταλλο.
Είναι σημαντικό να επισημανθεί πως η είσοδος των εθελοντών και των επισκεπτών
στο περιβαλλοντικό κέντρο είναι κοινή. Το τρίτο κτίριο περιλαμβάνει όλα τα
μηχανήματα που αφορούν την απομάκρυνση της τέφρας και των ανακυκλώσιμων υλικών,
την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και τον καθαρισμό των απαερίων. Η ταινία
διαλογής σκουπιδιών ξεκινά από το πρώτο κτίριο, τρυπά το δεύτερο και σταματά
στο τρίτο όπου τα σκουπίδια πέφτουν στον αποτεφρωτήρα ενώ τα ανακυκλώσιμα
καταλήγουν από τους εθελοντές σε σωλήνες που οδηγούν στο χώρο αποθήκευσής τους.
Ο επισκέπτης έχοντας ολοκληρώσει την πορεία του στους χώρους
διαλογής και επεξεργασίας των σκουπιδιών, καταλήγει σε έναν χώρο σεμιναρίων και
ενημέρωσης, στο τελευταίο κτίριο. Το τέταρτο κτίριο διαθέτει εργαστήριο όπου οι
επισκέπτες μπορούν να δημιουργήσουν ένα αναμνηστικό με την χρήση ανακυκλώσιμων
υλικών ενώ ταυτοχρόνως ο χώρος αυτός μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για άλλες
δραστηριότητες που μπορούν να καλύψουν ανάγκες της τοπικής κοινωνίας όπως
αναγνωστήριο, αίθουσα σεμιναρίων και εργαστηρίων, χώρος φύλαξης παιδιών κ.ά. Από
την στάθμη του +8 ο επισκέπτης μεταφέρεται στο -3 ξεκινώντας αυτήν την φορά από
το τέταρτο κτίριο, επιστρέφοντας
υπογείως στην αρχή του ταξιδιού του. Ο επισκέπτης καταλήγοντας στο
σημείο από όπου ξεκίνησε μπορεί να ξανανέβει για να κατευθυνθεί στην καφετέρια
του κέντρου, να φύγει προς την παραλία η να κατευθυνθεί προς την πόλη.
Η ανάγκη της ίδιας της πόλης του Πειραιά, η οποία την
χαρακτηρίζει η επιβάρυνση της περιβαλλοντικής καταστροφής καθιστά απαραίτητη τη
δημιουργία ενός τέτοιου κέντρου που λειτουργεί σαν μηχανισμός εξυγίανσης της
περιοχής. Όσον αφορά το πρόγραμμα βασική πρόθεση είναι να αξιοποιηθεί η
συσσώρευση σκουπιδιών της περιοχής, τόσο για την επαναφορά του φυσικού
περιβάλλοντος όσο και για την εκμετάλλευση τους από τους γύρω κατοίκους. Ένα τέτοιο
κτίριο αποκτά δημόσιο χαρακτήρα καθώς οι κάτοικοι από κοινού αποκτούν οφέλη από
την ύπαρξη της μονάδας αυτής, μοιράζονται τους πόρους της και παράλληλα
εκπαιδεύονται και ευαισθητοποιούνται για ζητήματα του περιβάλλοντος που
αναβαθμίζουν την τόσο σημαντική περιοχή τους.
