Φοιτητής: Ευάγγελος Ντάφλος
Επιβλέπων: Δρ. Ιωάννης Ζαβολέας
Σχολή: Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Η διπλωματική εργασία πραγματεύεται την αναβίωση του όρου «Κάτω Πλατεία» στην πόλη των Ιωαννίνων. Εκκινεί από την προβληματική του παραδόξου της σχέσης μεταξύ της Άνω & Κάτω πλατείας, δύο δημόσιων χώρων στην πόλη των Ιωαννίνων του προηγούμενου αιώνα. Αντικείμενό της αποτελεί η ανάπλαση του χώρου της σημερινής λαϊκής αγοράς των Ιωαννίνων ως ένας νέος χώρος υπαίθριας αγοράς, συγκέντρωσης & συναναστροφής. Τούτο επιχειρείται μέσω μιας ολοκληρωμένης διαδικασίας ανάλυσης, καταγραφής, διερεύνησης και σχεδιασμού από τη μικρότερη στη μεγαλύτερη κλίμακα. Η προσέγγιση αυτή συνδυάζει τη φαινομενολογική κατανόηση του τόπου με την ανάδειξη της ιστορικής και κοινωνικής ταυτότητας της περιοχής μέσα από τον αστικό σχεδιασμό, δημιουργώντας έτσι έναν πολυλειτουργικό δημόσιο χώρο που ανταποκρίνεται στις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας, επαναπροσδιορίζοντας τη σχέση των χρηστών με την πόλη και την ιστορία της.
Αρχικά τίθεται το θεωρητικό πλαίσιο της εργασίας, εξετάζοντας τον τόπο ως ένα «παλίμψηστο» έγχρονων πραγματικοτήτων, ένα ευρύτερο σύνθετο δυναμικό φαινόμενο, που αποκτά μια πολυδιάστατη υπόσταση, καθώς αποτελείται από επιμέρους χωρικά, πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά και πολιτισμικά φαινόμενα. Σκοπός του κεφαλαίου αυτού είναι ο εντοπισμός, η καταγραφή και η διερεύνηση των αλληλεπικαθήμενων συστημάτων φαινόμενων και σημείων που οργανώνουν τη μορφή και τη λειτουργία της πόλης και της κοινωνίας Ιωάννινων από την ίδρυσή της, διαμορφώνοντας έτσι ένα χωρο-μορφολογικό σύστημα νοήματος που αλληλεπιδρά με τους χρήστες της ακόμα και σήμερα.
Στη συνέχεια, αφού εξαχθούν τα πρώτα υπερ-τοπικά συμπεράσματα για τη διαμόρφωση της πόλης των Ιωαννίνων, γίνεται η ανάλυση επί μέρους στο οικόπεδο που βρίσκεται στην καρδιά της πόλης, με σκοπό την κατανόηση των χωρικών, ιστορικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών και φαινομένων που λαμβάνουν χώρα επί τόπου.
Έπειτα, με σκοπό να αιτιολογηθεί η απόφαση επιλογής της συγκεκριμένης τοποθεσίας πραγματοποιείται μελέτη σκοπιμότητας αλλά και SWOT analysis ώστε να ληφθούν υπόψη μια σειρά από κριτήρια (χωρικά, ιστορικά, κοινωνικο-οικονομικά αλλά και κριτήρια αρχιτεκτονικού & αστικού σχεδιασμού) και να αναδειχθούν όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που καθιστούν την τοποθεσία ιδανική για τη φιλοξενία αυτής της χρήσης.
Ακολούθως, σε μια προσπάθεια απόδοσης συμβολισμού στο δημόσιο χώρο μέσω του σχεδιασμού, εξετάζεται η σχέση μεταξύ άυλου (δια)νοητικού φαινομένου με την υλική διάσταση, τον υλικό βίο και πολιτισμό, μέσα από τη διερεύνηση δυναμικών μοντέλων και την εξαγωγή μορφών ως υπόβαθρο του σχεδιασμού. Για να συμβεί αυτό επιλέγεται η ανάλυση παραδοσιακών τραγουδιών και ήχων που συμπυκνώνουν την αίσθηση και τα βιώματα που φέρει ο τόπος, των Ιωαννίνων και της Ηπείρου εν γένει, με στόχο την «κατασκευή» πρωτόλειων μορφολογικών διαγραμμάτων που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση μιας «σχεδόν αρχιτεκτονικής».
Στο τελευταίο κεφάλαιο της εργασίας πραγματοποιείται η σύνθεση της πρότασης μέσω της ενσωμάτωσης των ευρημάτων της ανάλυσης που προηγήθηκε αλλά και των προθέσεων επί του σχεδιασμού.
Η πρόταση διαρθρώνεται μέσα από 5 σχεδιαστικές κινήσεις που στοχεύουν στη δημιουργία ενός “ζωντανού χώρου” που αναδεικνύει την ταυτότητα της περιοχής και ανταποκρίνεται στις ανάγκες όλων των χρηστών.
Η πρώτη σχεδιαστική κίνηση αφορμάτε από την φράση «Γιάννενα πρώτα στ’ άρματα, στα γρόσια και στα γράμματα» και προτείνει την συν-αντίληψη του κέντρου της πόλεως ως ένα ενιαίο σύστημα 3 πυρήνων. Της στρατιωτικής ιστορίας της πόλης μέσω της επανάχρησης της VIIΙ Ταξιαρχίας ως μουσείο (άρματα), της εμπορικής-οικονομικής λειτουργίας της πόλης ως υπαίθριας αγοράς (γρόσια) και τέλος της ανάπλασης του υπαίθριου χώρου του Πνευματικού Κέντρου Ιωαννίνων ως ανοικτό εκθεσιακό χώρο σύγχρονης τέχνης και χώρων θεατρικών παραστάσεων & συναυλιών (γράμματα). Επιπλέον, μέσω της δημιουργίας των 3 αυτών πυρήνων ο ενδιάμεσος υπολειμματικός χώρο σχεδιάζεται ως φυσική «γέφυρα» που συνδέει τον αστικό χώρο με τον φυσικό, καθώς η πλατεία αποκτά έναν νέο πράσινο χαρακτήρα μέσω της δημιουργίας πάρκου και αστικού δάσους, που προσφέρουν περιβαλλοντικά οφέλη και ενισχύουν τη σύνδεση με τον λόφο Λιθαριτσίων, προάγοντας τη βιοποικιλότητα και τη βελτίωση του μικροκλίματος.
Δεύτερη σχεδιαστική κίνηση αποτελεί η ενοποίηση του χώρου της αγοράς με το χώρο του Πνευματικού Κέντρου μέσω της κατάργησης των οδών κυκλοφορίας.
Τρίτη σχεδιαστική κίνηση αποτελεί η παρουσία του στοιχείου του νερού ως στοιχείο εξαγνισμού και κάθαρσης στο οικόπεδο που άλλοτε αποτέλεσε τόπο σφαγής 200 ανθρώπων που έτρεξαν να βρουν καταφύγιο στους καλαμιώνες της περιοχής, με αποτέλεσμα ο τόπος να πάρει το όνομα “Βρύση του Αίματος”.
Τέταρτη σχεδιαστική κίνηση αποτελεί ο συνδυασμός ενός ενιαίου χυτού δαπέδου σε όλη την επιφάνεια της επέμβασης της κάτω πλατείας, όπου παραλλάσσεται από τη χρήση πλίνθων, ως υπόμνηση στη λειτουργία του πλινθοποιείου, ενώ παράλληλα μέσω μιας πιο δυναμικής προσέγγισης πραγματοποιείται η χάραξη διαδρομών τρεξίματος από μάρμαρο Ιωαννίνων στο χειρισμό του δαπέδου, ώστε να λειτουργήσει και ως υπόμνηση της λειτουργίας του χώρου ως γυμναστήριο και τόπος αθλητικών επιδείξεων.
Πέμπτη σχεδιαστική κίνηση αποτελεί η διαμόρφωση του χωρικού αποτυπώματος της πρότασης. Αυτό πραγματοποιείται ύστερα από την χωρογνωσία της πόλης των Ιωαννίνων και την κατανόηση της ανάπτυξης του χωρικού αποτυπώματός της όπως αναπτύχθηκε στα πρώτα στάδια της ανάλυσης, έχοντας ως στόχο η μορφή της κάτω πλατείας να προκύψει από την ενσωμάτωση του ίχνους του χωρικού αποτυπώματος της πόλης. Παράλληλα μέσα από την εφαρμογή του χωρικού ίχνους προκύπτει ένας νέος αστικός άξονα που συνδέει το κέντρο της πόλης των Ιωαννίνων με τη λίμνη Παμβώτιδα, επαναφέροντας τη γεωγραφική και λειτουργική σχέση της πόλης με το υδάτινο στοιχείο. Ο νέος άξονας εμπλουτίζει τη χωρική συνέχεια, αναδεικνύοντας τη λίμνη ως βασικό τοπόσημο.
Τελευταίο βήμα της διπλωματικής εργασίας, αποτελεί η σύνθεση του concept. Η παρούσα εργασία μεταχειρίζεται την έννοια της αγοράς-παζάρι με τη μορφή της σκεπαστής αγοράς Bezesten, που εμφανίζεται τόσο στα Γιάννινα όσο και σε πολλές σημαντικές οθωμανικές πόλεις, ως πυρήνας της αστικής ζωής. Η συνθετική προσέγγιση της πρότασης διαμορφώθηκε βάσει του διαγράμματος μορφολογικής διερεύνησης σε συνδυασμό με την ανάλυση των τυπολογικών και μορφολογικών χαρακτηριστικών των Bezesten, των όμορων στο οικόπεδο κτιρίων, αλλά και την έρευνα στη διεθνή βιβλιογραφία.
Λέξεις Κλειδιά:
Αρχιτεκτονική, Αστικός Σχεδιασμός, Αναβίωση, Χωρογνωσία, Φαινόμενα
Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη την εργασία ΕΔΩ
__________________________________________________________________________Title: Revival of the Term "Kato Plateia" in the City of Ioannina
Student: Evangelos Daflos
Professor: Dr. Ioannis Zavoleas
Faculty: University of Ioannina
The thesis deals with the revival of the term " Down Square" in the city of Ioannina. It is initiated from the problematic of the paradox of the relationship between the Upper & Lower Square, two public spaces in the city of Ioannina in the last century. Its object is the redevelopment of the space of the current popular market of Ioannina as a new space of open-air market, gathering & socializing. This is attempted through an integrated process of analysis, recording, investigation and planning from the smallest to the largest scale. This approach combines a phenomenological understanding of place with the emergence of the historical and social identity of the area through urban design, thus creating a multifunctional public space that responds to the needs of the local community, redefining the relationship of users with the city and its history.
The theoretical framework of the thesis is firstly set out, examining place as a 'palimpsest' of contemporary realities, a wider complex dynamic phenomenon, which acquires a multidimensional substance as it is composed of individual spatial, political, economic, social and cultural phenomena. The purpose of this chapter is to identify, document and investigate the interlocking systems of phenomena and signs that have organized the form and function of the city and society of Ioannina since its foundation, thus forming a spatial-morphological system of meaning that interacts with its users even today.
Then, after drawing the first hyper-local conclusions about the formation of the city of Ioannina, the analysis is carried out on a site-specific basis in the plot located in the heart of the city, in order to understand the spatial, historical and social characteristics and phenomena that take place on the ground.
Then, in order to justify the decision to choose this particular location, a feasibility study and a SWOT analysis is carried out in order to take into account a series of criteria (spatial, historical, socio-economic and architectural & urban design criteria) and to highlight all those characteristics that make the location ideal for hosting this use.
Subsequently, in an attempt to attribute symbolism to public space through design, the relationship between intangible (inter)mental phenomenon and the material dimension, material life and culture is examined through the investigation of dynamic models and the extraction of forms as a background for design. For this to happen, the analysis of traditional songs and sounds that encapsulate the feeling and experiences of the place, of Ioannina and Epirus in general, is chosen, with the aim of "constructing" primitive morphological diagrams that could form the basis of an "almost architectural".
In the last chapter of the work, the synthesis of the proposal is carried out through the integration of the findings of the preceding analysis and the intentions on the design.
The proposal is structured through 5 design movements that aim to create a "living space" that highlights the identity of the area and responds to the needs of all users.
The first design movement is inspired by the phrase "Giannina first in chariots, in grossies and in letters" and proposes the co-conception of the city centre as a single system of 3 cores. The military history of the city through the reuse of the VIII Brigade as a museum (tanks), the commercial-economic function of the city as an open-air market (brosies) and finally the redevelopment of the open space of the Ioannina Cultural Centre as an open exhibition space for contemporary art and theatrical performances and concerts (letters). Moreover, through the creation of these 3 cores, the intermediate residual space is designed as a natural "bridge" connecting the urban space with the natural one, as the square acquires a new green character through the creation of a park and an urban forest, offering environmental benefits and enhancing the connection with the hill of Litharitsia, promoting biodiversity and improving the microclimate.
A second design move is the integration of the market area with the Cultural Centre site through the elimination of traffic lanes.
The third design element is the presence of water as an element of purification and cleansing on the land that was once the site of the massacre of 200 people who ran for shelter in the reed beds of the area, resulting in the name 'Fountain of Blood'.
A fourth design move is the combination of a single cast floor across the entire surface of the intervention of the lower square, where it is parallelled by the use of bricks, as a reminder of the function of the brickworks, while at the same time, through a more dynamic approach, the carving of running paths made of Ioannina marble in the handling of the floor is carried out, so that it also serves as a reminder of the function of the site as a gym and a place for sports demonstrations.
A fifth design movement is the shaping of the spatial footprint of the proposal. This is carried out following the spatial understanding of the city of Ioannina and the understanding of the development of its spatial footprint as developed in the first stages of the analysis, aiming for the form of the lower square to emerge from the integration of the trace of the city's spatial footprint. At the same time, through the implementation of the spatial trace, a new urban axis emerges that connects the centre of the city of Ioannina with Lake Pamvotis, restoring the geographical and functional relationship of the city with the water element. The new axis enriches the spatial continuity, highlighting the lake as a key landmark.
The last step of the thesis is the synthesis of the concept. This thesis treats the concept of the market-bazaar in the form of the Bezesten covered market, which appears both in Ioannina and in many important Ottoman cities as a core of urban life. The compositional approach of the proposal was formulated on the basis of the morphological investigation diagram in combination with the analysis of the typological and morphological characteristics of Bezesten, the buildings adjacent to the plot, and the research in the international literature.
Keywords:
Architecture, Urban design, Revival, Spatial awareness, Phenomena, Urban planning
You can read the full paper HERE
