Φοιτήτρια: Κατερίνα Κυριαζοπούλου
Επιβλέπων: Αλέξανδρος Πετειναρέλης
Σχολή: Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, 2023
Ο ποταμός Καλαμάς τα τελευταία χρόνια υποβαθμίζεται περισσότερο από διάχυτες και σημειακές πιέσεις που δέχεται από διάφορες πηγές ρύπανσης. Επιπλέον αξίζει να σημειωθεί ότι πολλά τμήματα του Καλαμά έχουν χαρακτηριστεί ως προστατευόμενες περιοχές, συνεπώς η διατήρηση και εξιγύανση του ποταμού αλλά και του ευρύτερου περιβάλλοντος είναι καίριας σημασίας.
Οι επιπτώσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων σε αυτά τα μεσογειακά εποχιακά υδροδυναμικά συστήματα, όπως αυτό της Ηπείρου, μπορεί να περιορίσουν τη μελλοντική τους ικανότητα να αποτελούν βιώσιμα, αυτορυθμιζόμενα συστήματα. Η γεωργία, η κτηνοτροφία, τα αστικά λύματα, οι αλλαγές στις χρήσεις γης και οι μεταβολές της ροής του ποταμού είναι μεταξύ των σοβαρών κινητήριων δυνάμεων που ασκούν πιέσεις στο υδάτινο σύστημα και μεταβάλλουν τη βιοποικιλότητά του.
Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να δημιουργήσει ένα περιβαλλοντικό σχεδιασμό ο οποίος θα εστιάζει στις διαφορετικές πηγές μόλυνσης, ανά σημείο εστίασης, προτείνοντας έναν άλλο τρόπο διαχείρισης και πρακτικής ο οποίος θα είναι βιώσιμος και αυτορυθμιζόμενος. Η έρευνα εστιάζει χωρικά σε 3 σημεία (Γραμμενοχώρια, Βροσίνα, Νεράϊδα), στα 2 εκ των οποίων είχαν γίνει δειγματοληπτικές έρευνες παλαιότερα (Βροσίνα, Νεράϊδα), και δίνει πιο βιώσιμες λύσεις σε πρακτικές και δραστηριότητες που επιβαρύνουν το οικοσύστημα. Τα 3 διαφορετικά σημεία λειτουργούν ως σύστημα καθώς αλληλοτροφοδοτούνται μεταξύ τους μέσω ενός κοινού σημείου που τα ενώνει-το νερό.** Αρχικά, ερευνάται η υφιστάμενη κατάσταση της ποιότητας των υδάτων του Καλαμά η οποία στηρίζεται σε διάφορες μελέτες* που είχαν γίνει σχετικά με τη ποιότητα των υδάτων του ποταμού τα τελευταία χρόνια.
Η μελέτη χωρίζεται στρατηγικά σε 3 στάδια διαχείρισης και αξιοποίησης των φυσικών πόρων και του πολιτισμικού αποθέματος. Πρώτο είναι η εξυγίανση του εδάφους και του υδάτινου οικοσυστήματος μέσω της φυτοαποκατάστασης και της μυκοαποκατάστασης. Αυτά τα δύο λειτουργούν συνεργικά αλλά μπορούν να λειτουργήσουν και αυτόνομα. Φυτοαποκατάσταση (μέσω του μηχανισμού διάδοσης σπόρων-prototype) και μυκοαποκατάστασης (μέσω των wattles). Δεύτερο είναι η ο σχεδιασμός μηχανισμών που απαντάνε σε διαφορετικό τύπο μόλυνσης ανά σημείο. Τα 3 αυτά σημεία είναι στα γραμμενοχώρια (2 μηχανισμοί που εστιάζουν στην ενημέρωση της γεωλογικής ιστορίας της περιοχής, στην προώθηση τοπικών προϊόντων και ενημέρωση νέων βιολογικών υλικών και στην πρακτική βιολογικής κτηνοτροφίας), στη Βροσίνα και στην έκταση μέχρι το Ζάλογγο ( Πυρήνας παροχής νερού, που τροφοδοτεί τα υπόλοιπα σημεία) και Νεράϊδα (βιολογικές γεωργικές πρακτικές). Ο σχεδιαμός των μηχανισμός στηρίζεται σε δημοσιευμένες πατέντες εφευρέσεων όπου σε σύνθεση μεταξύ τους, με τροποποιήσεις ολοκληρώνονται με σκοπό την τοποθέτηση τους στις περιοχές εστίασης του συστήματος έτσι ώστε αυτό να παράγει συνθήκες αλληλοτροφοδότησης. Και τέλος Τρίτη στρατηγική είναι η διαχείριση των αποβλήτων σε όλες τις περιοχές εστίασης, όπου γίνεται μια χατογράφηση των σημείων τοποθέτησης των κάδων. Στο τέλος, ολα τα απόβλητα καταλήγουν στο σημείο 4 που βρίσκεται στο Ράγιο-Φράγμα Καλαμά υπάρχουν 2 μονάδες επεξεργασίας των αποβλήτων και ένα εργοστάσιο παραγωγής νέων υλικών. Έτσι τα νέα υλικά διανέμονται πίσω στα σημεία από όπου συλλεχθηκάν (είτε στους οικισμούς είτε για παραγωγή) και το λίπασμα που παράγεται από τη μια μονάδα επεξεργασίας καταλήγουν πίσω στη φύση. Τέλος γίνεται μια προσπάθεια εφαρμογής της κάθετης καλλιέργειας στην περιοχή μελέτης.
Η ανάγκη για ανάπτυξη πρέπει να συµπέσει µε την περιβαλλοντική πολιτική, αποφεύγοντας την υπερεκµετάλλευση των φυσικών πόρων, συµπεριλαµβανοµένων των υδάτινων πόρων. Η μελέτη με την εφαρμογή των διαφόρων περιβαλλοντικών πολιτικών που προτάθηκαν ελπίζει στην ώθηση του περιβαλλοντικού σχεδιασμού, την προστασία του ποταμού και την γενικότερη ευαισθητοποίηση.
*Η μια μελέτη έχει γίνει με τη χρήση φυσικοχημικών και υδρομορφολογικών παραμέτρων και βενθικών μακροασπόνδυλων, η άλλη με τη μέθοδο DPSIR (Driving-Pressure-State-Impact-Response) ως μεθοδολογικό εργαλείο για τη μελέτη περίπτωσης της λεκάνης απορροής του ποταμού Καλαμά (ΒΔ Ελλάδα) και τέλος άλλες δειγματοληπτικής έρευνες του 2000-2001 και 2008.
**Το κοινό στοιχείο σύνδεσης είναι τα πηγάδια αέρα-υβριδικά συστήματα- πατέντες που συνδυάζουν κάθε φορά με διαφορετικό τρόπο σχεδιασμού/ συστήματα άντλησης ατμοσφαιρικού νερού με σκοπό την αποφόρτηση του υδροφόρου ορίζοντα. Υπάρχουν 4 τρόποι άντλησης. Μέσω της ατμόσφαιρας, μέσω της υγρασίας, μέσω της ομίχλης και μέσω της βροχής.
Λέξεις-κλειδιά
Λεκάνη απορροής ποταμού Καλαμά, Διαχείριση, υδάτινα σώματα ποταμών, ευπάθεια γλυκού νερού, πιέσεις, Ρύποι, Αποκατάσταση εδάφους και νερού, Τροποποιήσεις, Τεχνολογία φυτικής προέλευσης, Φυτοεξυγίανση, Μυκοαποκατάσταση, Μηχανισμοί, Πατέντες, Πηγάδια αέρα, Συλλέκτες ομίχλης, Κάθετη γεωργία.
______________________________________________________________________________________________
KALAMAS: MANAGEMENT AND EXPLOITATION OF NATURAL RESOURCES AND CULTURAL RESERVE
The river Kalamas in recent years is further degraded by diffuse and point pressures from various sources of pollution. In addition, it is worth noting that many parts of Kalamas have been designated as protected areas, so the preservation and purification of the river and the wider environment is crucial.
The impact of human activities on these Mediterranean seasonal hydrodynamic systems, such as that of Epirus, may limit their future ability to be sustainable, self-regulating systems. Agriculture, livestock farming, urban wastewater, land use changes and river flow changes are among the serious drivers putting pressure on the water system and altering its biodiversity.
The aim of this research is to create an environmental design that focuses on the different sources of pollution, per focal point, proposing another way of management and practice that will be sustainable and self-regulating. The research focuses spatially on 3 points (Grammenochoria, Vrosina, Neraida), 2 of which had been sampled in the past (Vrosina, Neraida) and provides more sustainable solutions to practices and activities that burden the ecosystem. The 3 different points act as a system as they feed each other through a common point that connects them – water.**
Initially, the current state of water quality of Kalamas is investigated based on various studies* that had been done on the quality of the river’s waters in recent years. The study is strategically divided into 3 stages of management and exploitation of natural resources and cultural reserve. The first is the remediation of the soil and the aquatic ecosystem through phytorestoration and mycoremediation. These two work synergistically but can also work autonomously. Phytoremediation (through the seed propagation mechanism-prototype) and mycoremediation (through wattles). Second is the design of mechanisms that respond to different types of infection per site. These 3 points are in Grammenochoria (2 mechanisms that focus on updating the geological history of the area, promoting local products and updating new organic materials and the practice of organic livestock farming), in Vrosina and in the area up to Zaloggo (core of water supply, which feeds the rest of the points) and Neraida (organic agricultural practices). The design of the mechanism is based on published patents of inventions where, in synthesis with each other, with modifications they are completed in order to place them in the focus areas of the system so that it produces conditions of mutual feeding. And finally, the third strategy is waste management in all focus areas, where the points where the bins are placed are recorded. In the end, all waste ends up at point 4 located at Ragio-Kalamas Dam there are 2 waste treatment plants and a factory for the production of new materials. Thus, the new materials are distributed back to the points from where they were collected (either in the settlements or for production) and the fertilizer produced by one processing plant ends up back in nature. Finally, an attempt is made to apply vertical Famring in the study area.
The need for development must coincide with environmental policy, avoiding overexploitation of natural resources, including water resources. The study, with the implementation of the various environmental policies proposed, hopes to boost environmental planning, the protection of the river and general awareness.
*One study has been done using physicochemical and hydromorphological parameters and benthic macroinvertebrates, the other using the DPSIR (Driving-Pressure-State-Impact-Response) method as a methodological tool for the case study of the Kalamas river basin (NW Greece) and finally other sample surveys of 2000-2001 and 2008.
**The common connection element is air wells-hybrid systems-patents that combine each time in a different way of design/ atmospheric water pumping systems in order to discharge the aquifer. There are 4 pumping modes. Through the atmosphere, through moisture, through fog and through rain.
Key-words
Kalamas river basin, Management, river water bodies, freshwater vulnerability, pressures, pollutants, Soil and water restoration, Modifications, Plant technology, Phytoremediation, Mycoremediation, Mechanisms, Patents, Air wells, Fog collectors, Vertical Farming.
