Τίτλος διπλωματικής εργασίας: Οικοκοινότητα Αυτάρκειας στα Ίμερα Ξάνθης
Σπουδαστική Ομάδα: Αθανασάκης Δημήτρης, Μαϊδάνογλου Ιωάννα
Επιβλέποντες Καθηγητές: Κόκκορης Παναγιώτης, Δενδρινός Σταύρος, Μιχαηλίδης Αντώνης
Σχολή/Τμήμα: Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ξάνθη, Ιούνιος 2018
Η παρούσα διπλωματική διαπραγματεύεται την επανακατοίκηση του
ερειπωμένου χωριού Ίμερα, ανατολικά των στενών του Νέστου, το οποίο
εγκαταλείφθηκε πλήρως γύρω στο 1950. Σήμερα η περιοχή προσελκύει πλήθος επισκεπτών
χάρις στις ποικίλες δραστηριότητες φυσιολατρικού ενδιαφέροντος.
Βασική ιδέα αποτελεί η δημιουργία μιας κοινότητας που θα βασίζεται
στην αυτάρκεια και τη βιώσιμη συνύπαρξη μεταξύ των ανθρώπων αλλά και με τη
φύση. Πυλώνες αυτής της κοινότητας είναι οι αξίες της αλληλεγγύης και της
αυτονομίας που ενισχύονται από μία οικολογική προσέγγιση της οικονομίας, του
πολιτισμού, της παιδείας και των σχέσεων που αναπτύσσονται στο εσωτερικό της
ίδιας και συναρτήσει του εξωτερικού περιβάλλοντος.
Πρόκειται για μια έρευνα που αφορά τις κοινότητες ανθρώπων εν
γένει, την ανθρώπινη διαβίωση σε αρμονία με όλους τους έμβιους οργανισμούς, την
αυτάρκεια σε πόρους και την οργάνωση του συστήματος αυτού με τρόπο τέτοιο που
να εξασφαλίζει τη βιωσιμότητά του στο χρόνο. Έχοντας αναγνωρίσει τις επιπτώσεις
του υψηλού ενεργειακού αποτυπώματος στη γη από τον άνθρωπο, σημαντικός
παράγοντας σχεδιασμού καθ’όλη τη διάρκεια της έρευνας αυτής υπήρξε η προσπάθεια
μείωσης και αξιοποίησης των λυμάτων, ο συνδυασμός κάθε πιθανού τρόπου παραγωγής
ενέργειας και η δημιουργία ενός πολυσύνθετου οικοσυστήματος που θα
μπορεί να προσαρμόζεται και να λειτουργεί στις διαφορετικές συνθήκες που φέρνει
η κλιματική αλλαγή. Επίσης τον σχεδιασμό
καθόρισε ο τρόπος που θα καλύπτονται οι βασικές ανάγκες, δηλαδή αυτές της
στέγασης, της τροφής, του νερού και της ενέργειας, ώστε να μπορέσει μία τέτοια
κοινότητα να λειτουργήσει αρμονικά με τη φύση και να ξεδιπλώσει όλες τις
δυνατότητές της.
Θα ήταν βέβαια πιθανώς ελλιπές να θεωρήσουμε ότι τα αρχιτεκτονικά
εργαλεία που γνωρίζουμε και χρησιμοποιούμε επαρκούν από μόνα τους για την
περάτωση ενός τέτοιου εγχειρήματος. Όπως συμβαίνει σε ένα οικοσύστημα,
έτσι και στη δική μας κοινότητα οι σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των
οργανισμών είναι ποικίλες, αλληλοδιαπλεκόμενες και σίγουρα έχουν να μας
διδάξουν πολλά. Για να οργανώσουμε την κοινότητα των Ιμέρων επηρεαστήκαμε σε
μεγάλο βαθμό από τη δομή της οικοκοινότητας και από το οργανωτικό σύστημα της
περμακουλτούρας (μόνιμη καλλιέργεια), σχεδιάζοντας σε ζώνες που οριοθετούν
χρήσεις γης και δημιουργούν μια ομαλή μετάβαση από τον πυρήνα του οικισμού στην
ελεύθερη και αδάμαστη φύση. Το σύστημα οργάνωσης της μόνιμης καλλιέργειας μας
δίδαξε λοιπόν τους όρους, τις προϋποθέσεις, το ρυθμό με τον οποίο μπορούμε να
σχεδιάσουμε τον ίδιο τον κύκλο ζωής, και όχι μόνο τους χώρους διαβίωσης των
κατοίκων αυτής της κοινότητας.
Οι δομές που προτείνουμε για μια οικοκοινότητα 50 κατοίκων
περιλαμβάνουν συνολικά δεκατρείς κατοικίες διαφόρων τύπων συλλογικής
κατοίκησης, ένα βασικό κοινόχρηστο χώρο με λειτουργίες επισιτιστικού χαρακτήρα,
καφενείο και βοηθητικούς χώρους, χώρο συνελεύσεων, δύο δευτερεύοντες
κοινόχρηστους βοηθητικούς χώρους, εργαστήρια, ενεργειακές εγκαταστάσεις, ένα
πολιτιστικό χώρο (γεωδαιτικός θόλος), καλλιεργήσιμες εκτάσεις, στάβλο και μία
δομή αγροτουρισμού.
Οι κατοικίες οργανώνονται σε δύο κύριες γειτονιές περιμετρικά μιας
πλατείας που φέρει τις κεντρικές συλλογικές δομές και αποτελεί τον πυρήνα της
κοινότητας. Αναφορικά, οι δομές καταλαμβάνουν 103.7τμ επιφάνεια δόμησης για
κατοικίες, 1975.5τμ για τους κοινόχρηστους χώρους, 599.9τμ για εργαστήρια,
129τμ για στάβλο, 1339.5τμ για τουριστικές εγκαταστάσεις (καταλύματα) και 339.5τμ για
εστιατόριο.
Πέραν των παραπάνω δομών, μεγάλο μέρος της έρευνας και του
σχεδιασμού αποτέλεσε στη διπλωματική αυτή ο ρόλος του νερού για την κοινότητα
και κατ’ επέκτασιν η ορθή διαχείρισή του. Με την αξιοποίηση του κύκλου του
νερού και το σχεδιασμό της ροής του, φροντίζουμε για την ποιοτική αύξηση της
βιοποικιλότητας, το φιλτράρισμα και την αναζωογόνηση του νερού, την παραγωγή
ενέργειας και την αποθήκευσή του σε φυσικές λίμνες και δεξαμενές για την
σταθερή κάλυψη των αναγκών όλο τον χρόνο. Το νερό είναι ζωτικής σημασίας για
την οικοκοινότητα, τόσο για την ανθρώπινη δραστηριότητα όσο και για αυτή όλων
των έμβιων όντων, με αποτέλεσμα να καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τις αρχιτεκτονικές
χαράξεις.
Τέλος, αν και ο σχεδιασμός μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τη γεωμορφολογία και τα χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου τόπου, κρίνουμε πως η εφαρμογή αυτού του οργανωτικού μοντέλου σε άλλους τόπους είναι εφικτή, υπό την προϋπόθεση όμως ότι αυτό θα προσαρμοστεί με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και ανάγκες του εκάστοτε τόπου και οικοσυστήματος.
