Διπλωματική Εργασία: Κτίσμα, θάλασσα και βράχος: Ενεργοποιώντας το Πνευματικό Κέντρο Ζαχαρίου, στον Πειραιά
Φοιτητές: Μελίνα Ανζάουη, Βασιλική Ζωχιού
Επιβλέπων: Γιάννης Αίσωπος
Σχολή: Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Πατρών, Μάρτιος 2019
Η εργασία μελετά την ενεργοποίηση του κτιρίου του Πνευματικού κέντρου Ιδρύματος Ζαχαρίου, στον Πειραιά. To εν λόγω κτίριο βρίσκεται στην ακτή Δηλαβέρη, στο Μικρολίμανο, στη θέση όπου μέχρι την δεκαετία του ‘60 δέσποζε η βίλα του Αλ. Ζαχαρίου. Σχεδιασμένο από τον Ι. Λιάπη με σαφείς αναφορές στο βράχο της Καστέλλας, η κατασκευή του ξεκίνησε το 1972 χωρίς όμως ποτέ να ολοκληρωθεί.
Αφετηρία της έρευνας αποτέλεσε η παρατήρηση ότι οι κοινωνικές και τουριστικές εξελίξεις στον Πειραιά κατά τον 20ο αιώνα, έχουν άμεση σχέση με τις διαφορετικές φάσεις από τις οποίες πέρασε το κτίριο. Στην επόμενη φάση της ζωής του κτιρίου, διάφορες επικείμενες αλλαγές στο τοπίο της περιοχής φανερώνουν μια γενικότερη επιδίωξη για τη μετατροπή της ακτής από μια transit zone σε χώρο αναψυχής.
Με βάση τα παραπάνω, στόχος είναι να δημιουργήσουμε έναν τουριστικό προορισμό, αλλά και μια διέξοδο των κατοίκων προς τη θάλασσα. Προτείνουμε τη δημιουργία ενός κέντρου για παραθαλάσσια φεστιβάλ, ως μέρος ενός παγκόσμιου δικτύου παράκτιων δράσεων, που θα ενεργοποιεί το κτίριο όλο τον χρόνο.
Διατηρούμε την υπάρχουσα κατακόρυφη promenadeκαι εισάγουμε έναν εγκάρσιο δημόσιο άξονα, εντείνοντας τον χαρακτήρα του κτιρίου ως πυκνωτής κινήσεων. Επαναφέρουμε την άμεση σχέση του κτιρίου με το νερό, επαναποσδιορίζοντας την ακτογραμμή. Εισάγουμε στον υφιστάμενο σκελετό, επιφάνειες ως γεννήτριες χώρων και δραστηριοτήτων, με τη λογική του «χαλιού» που αγκαλιάζει το κτίριο.
ΠΡΑΞΗ ΠΡΩΤΗ: Η ΠΛΑΤΕΙΑ
Στην περιήγησή του, ο επισκέπτης ακολουθεί την πορεία της κατακόρυφης promenadeμε αφετηρία την πόλη και προορισμό το νερό. Αρχικά, συναντά έναν αστικό χώρο που περιλαμβάνει ένα κυλικείο, μια υπαίθρια αγορά και μια πλατεία, που μοιάζει να τεντώνεται για να ενωθεί με το νερό προσφέροντας θέα προς την αθηναϊκή Ριβιέρα.
ΠΡΑΞΗ ΔΕΥΤΕΡΗ: Η ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΗ
Στην επόμενη στάθμη, ο επισκέπτης εισέρχεται στον κόσμο του φεστιβάλ. Συναντά ένα υπαίθριο αμφιθέατρο, το οποίο ως μια αναδιπλούμενη ξύλινη επιφάνεια αναψυχής, κυλάει από τη μία πλάκα στην άλλη. Προχωρά προς τους χώρους των εργαστηρίων, όπου το μοντέλο μιας παραδοσιακής γαΐτας κατασκευάζεται πάνω στις μεταλλικές επιφάνειες.
Στον επόμενο όροφο, ο επισκέπτης συναντά την τρέχουσα έκθεση του φεστιβάλ. Αναμονές για τον εκθεσιακό εξοπλισμό πυκνώνουν τον υπάρχοντα κάνναβο των κολονών. Ο επισκέπτης περιπλανιέται μέχρι την άκρη του εξώστη όπου τα εκθέματα γίνονται ένα με την πανοραμική θέα.
Κατεβαίνοντας στο μεσοπάτωμα, ξεκουράζεται ανάμεσα στις αναδιπλώσεις μιας ξύλινης επιφάνειας που κυλά πάνω στις μπετονένιες πλάκες ενός κλιμακωτού αιθρίου.
ΠΡΑΞΗ ΤΡΙΤΗ: Ο ΒΡΑΧΟΣ
Στη συνέχεια, φτάνει στον εσωστρεφή όγκο του αμφιθεάτρου, που σαν ένα αποκολλημένο κομμάτι του βράχου στέκει επάνω από το νερό. Στη βιβλιοθήκη, επιφάνειες από ξύλο, περικλείουν συλλογές βιβλίων, καθιστικά και τραπέζια ανάγνωσης. Βγαίνοντας από το αμφιθέατρο, καταλήγει στην προβλήτα, από όπου ξεκινάει μια σχεδία με προορισμό την απέναντι πλατφόρμα.
ΠΡΑΞΗ ΤΕΤΑΡΤΗ: ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ
Ο επισκέπτης αφήνει πίσω το κτίριο και φτάνει στην πλωτή πλατφόρμα, στην τελευταία εμπειρία της διαδρομής. Μοιάζει να έχει ξεφύγει από τον βράχο και επιπλέει πάνω στο νερό. Λειτουργεί ως sail-in κινηματογράφος, καθώς το κοινό πάνω στην πλατφόρμα και τα σκάφη στο νερό μπορούν να παρακολουθήσουν ταυτόχρονα την ταινία που προβάλλεται πάνω σε μια οθόνη διπλής όψης. Ο επισκέπτης από εδώ απολαμβάνει μια καινούρια οπτική, αυτή από την θάλασσα προς το κτίριο.
Η πρόταση μας, λοιπόν, επιδιώκει να ενισχύσει την αδιάσπαστη σχέση του κτιρίου με τον βράχο και να το μετατρέψει από ένα ανενεργό κτίσμα υπό εγκατάλειψη, στην ζωντανή πια, προέκταση του λόφου της Καστέλλας πάνω από τη θάλασσα.
