Φοιτήτρια: Ευαγγελία Πασχαλίδου
Επιβλέποντες: Γουρδούκης Δημήτρης, Βεργόπουλος Σταύρος
Πανεπιστήμιο: Α.Π.Θ. Πολυτεχνική Σχολή, Τμήμα Αρχιτεκτόνων μηχανικών
Η υφιστάμενη συνθήκη ενός τμήματος ρέματος στο κέντρο της Θεσσαλονίκης αποτέλεσε την αφετηρία της παρούσας διπλωματικής εργασίας, η οποία είχε ως στόχο τη μετατροπή του από αστικό εμπόδιο σε χώρο αναψυχής και περιπλάνησης˙ την ανάδειξη αυτής της όασης πρασίνου που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης. Ο σχεδιασμός ξεκινά από την αστική κλίμακα, με το σχεδιασμό μεταβατικών περιοχών από το επίπεδο της πόλης στο ρέμα καθώς και τον σχεδιασμό κατασκευών μικρότερης κλίμακας στις όχθες του ρέματος. Οι αρχιτεκτονικοί χειρισμοί της πρότασης είχαν ως κύριο μέλημα το σεβασμό του φυσικού υποδοχέα, με στόχο την συνύπαρξη και την αλληλεπίδραση τόσο της αρχιτεκτονικής όσο και του ανθρώπου με τη φύση. Ο επισκέπτης μέσω της αρχιτεκτονικής καλείται να επαναπροσδιορίσει το ρέμα ή «τον λάκκο» ως ένα ‘τοπίο’. Αφηγηματικό εργαλείο της ιδέας αποτελούν οι κρήνες, οι οποίες αποτελούν το μέσο της εννοιολογικής σύνδεσης της περιπλάνησης, προσδίδοντας παράλληλα χαρακτήρα στην περιοχή του ρέματος, τον «Λάκκο με τις τρεις κρήνες».
Αναλυτικότερα, η περιοχή επέμβασης βρίσκεται στο Ανατολικό τμήμα της πόλης της Θεσσαλονίκης, στην περιοχή της Κάτω Τούμπας και παραμένει ανοιχτό σε έκταση 300 μέτρων, μεταξύ της οδού Παπάφη και της οδού Θεαγένους Χαρίση. Κατά την Οθωμανική περίοδο η ονομασία του ήταν «üç çeşmesi deresi» το οποίο μεταφράζεται ως «ο λάκκος των τριών βρύσεων». Σήμερα αν και το ρέμα αντιμετωπίζεται ως ένα εμπόδιο της καθημερινότητας, ως πρόσφορο έδαφος παραβατικότητας και εστία μόλυνσης, δεν παύει να αποτελεί ένα ‘τοπίο’. Οι όχθες των ρεμάτων αρχίζουν να αντιμετωπίζονται ως «φύση» κατά το πρώτο τέταρτο του 19ου αιώνα. Η φύση αρχίζει να θεωρείται ως «τοπίο» όταν παύει να αποτελεί ένα εμπόδιο κι ο άνθρωπος στρέφεται προς αυτή χωρίς πρακτικό σκοπό. Το να βλέπει κανείς ως τοπίο ένα κομμάτι εδάφους, μαζί με ό,τι υπάρχει σε αυτό, σημαίνει να παρατηρεί αυτή τη φορά από τη δική του πλευρά, ένα απόσπασμα της φύσης ως ενότητα. Συνεπώς ως τοπίο δε θεωρείται μόνο το σύνολο των φυσικών και τεχνητών στοιχείων που το περιβάλλουν αλλά και ο τρόπος με τον οποίο το αντιλαμβάνεται και το βιώνει ο κάθε παρατηρητής.
Κατά την περιπλάνηση στο ρέμα έγινε προσπάθεια καταγραφής των στοιχείων που προσδίδουν τον χαρακτήρα του. Από την πυκνή βλάστηση ξεπροβάλλουν τεχνητά στοιχεία, ερείπια και θραύσματα προηγούμενων εποχών, τα οποία πλέον αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του ‘τοπίου’. Τα τεχνητά αυτά στοιχεία καθώς και η ιστορική αναφορά της ονομασίας του ρέματος και η σημασία που αποκτά κατά την αποτέλεσαν την κεντρική ιδέα του σχεδιασμού για τη δημιουργία ενός «ονειρικού τόπου». Η αίσθηση του σημειακού που παράλληλα αποτελεί τμήμα μιας ολότητας, αποτέλεσε βασική αρχή της πρότασης. Στους διάφορους περιπάτους κατά την αναγνώριση, άρχισε να γίνεται ένας καθορισμός υποενοτήτων του ρέματος σύμφωνα με τα διαφορετικά χαρακτηριστικά τους. Η πρόταση συνδέεται άρρηκτα με το υπάρχον τοπίο, αντλώντας αναφορές από αυτή, δημιουργώντας αρχιτεκτονικά σκηνικά για μια λυρική και πειραματική μεταχείριση του ίδιου τόπου με απώτερο στόχο την ανάδειξή του. Οι αρχιτεκτονικές κατασκευές εν δυνάμει θα καλυφθούν από την τοπική βλάστηση και θα αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο ενός δυναμικού τοπίου. Τα όρια μεταξύ πραγματικού και φαντασιακού χάνονται και ο περιπατητής κατά την περιπλάνηση του επαναπροσδιορίζει το περιβάλλον γύρω του, με τις αρχιτεκτονικές κατασκευές να αφυπνίζουν τις αισθήσεις του, προσφέροντας ψυχική ανάπαυση κατά τη συνεχή διαδικασία αποτύπωσης ενός ‘τοπίου’ μέσω του βλέμματός του που το καθιστά μοναδικό.
Project
Title: The Pit with the Three Fountains
Name:
Evangelia Paschalidou
Date:
July 2019
Course:
Diploma Thesis
Supervisors:
Gourdoukis Dimitris, Vergopoulos Stavros
Institution:
School of Architecture, Aristotle University of Thessaloniki
Accompanying text
The start of this
diploma thesis was a neglected stream in the center of Thessaloniki, which nowadays
is perceived as an urban burden. The stream is an overlooked green oasis, a ‘pit’ in the city’s center, maintaining
300m of its natural terrain with a flowing stream. This proposal attempts to
redefine the stream zone as a landscape
through the individual’s vision. Architecture as a medium enhances the
accessibility of the stream zone thus enabling the visitor to wander and
discover new qualities of the landscape through different architectural
artifacts, capturing new aspects of the untended landscape.
The banks of the streams
begin to be characterized as “nature” during the first quarter of the 19th
century. Nature begins to be regarded as a “landscape”
when it ceases to be an obstacle for the individual that is now turning to it
without a practical purpose. Nowadays this stream is treated as a hindrance to
everyday life, with its difficult access due to the dense and indigenous
vegetation and as well as its isolation, making it a suitable land of
degradation. This diploma thesis is an attempt to redefine this neglected stream
zone as a “landscape” through the different
architectural manipulations.
The definition of “landscape” is difficult to be accurately
described. According to Simmel, the wanderer’s attention of individual elements
or simultaneously as an ensemble, is not enough to have the consciousness of
the “landscape”. Seeing as a landscape a piece of land, along with everything
in it, means to observe it this time on its own unique sight, an excerpt of
nature as a unity, hence a landscape is
not only considered the set of natural and artificial elements surrounding it,
but also the way in which each observer gazes and understands it. Bearing in
mind all the above, during strolls through the stream, various existing artifacts
were found and captured, which have now lost their original purpose, becoming a
part of the “landscape”. Those artifacts and their form acted as the foundation
of the design process of the new artifacts.
The sense of the
‘focused’ which is part of a whole, was a basic principle of the proposal. The
new objects are placed in four different subunits of the stream zone, each one
with its own characteristics, encouraging the walker to discover new and
different aspects of the "landscape" through his unique point of
view. The paths in the stream zone are
depended on the walker and his choices. Considering the name of the stream
during the Ottoman period ‘The Pit with the Three Fountains’, the undefined
route is “united” with the design of three fountains functioning as a narrative
tool, forming the landmarks each subunit.
