Τίτλος: HippoCampus
Υπότιτλος: Social Learning District
Όνομα: Μαριλίζα Σφακιανούδη
Επιβλέποντες: Έλενα Δούβλου, Fabiano Micocci
Σχολή/Τμήμα: MArch Architecture & Urbanism | University of Portsmouth, UK
Ιούνιος 2017
Πώς επιτυγχάνεται μια ολιστική εμπειρία εκμάθησης; Ποιο είναι το πλεονέκτημα της εκπαίδευσης των σπουδαστών όχι μόνο με τη διδασκαλία μέσα στα περιοριστικά όρια μιας τάξης, αλλά και με την παρακίνηση να μοιραστούν εμπειρίες και γνώσεις μεταξύ τους; Κατά τη διάρκεια της παρούσας διπλωματικής εργασίας, τα παραπάνω θέματα οδηγούν στην διερεύνηση του ρόλου της κοινωνικοποίησης στη σύγχρονη εκπαίδευση, καθώς επίσης και την έννοια των χώρων άτυπης εκμάθησης ως κύριους συντελεστές στην εκπαιδευτική διαδικασία κατά την οποία η γνώση μοιράζεται και μεταδίδεται μεταξύ διαφορετικών κλάδων.
Η κοινωνική αλληλεπίδραση και η ανταλλαγή γνώσεων απέκτησε σταδιακά μεγάλη σημασία στη διαμόρφωση των Πανεπιστημιουπόλεων (Campuses) σε όλη την Ευρώπη και την Αμερική. Αυτό, ωστόσο, δεν ισχύει στα ελληνικά πανεπιστήμια, όπου η έννοια της Φοιτητικής Ένωσης δεν υιοθετείται ευρέως.
Το παρών έργο αφορά την Πολυτεχνειούπολη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου στην περιοχή του Ζωγράφου. Μετά από μια εκτεταμένη χωρική ανάλυση της υφιστάμενης δόμησης, φύτευσης και ροής κίνησης, προτείνεται ένας νέος ζωτικός αλλά και «ζωντανός» χώρος που υιοθετεί, προωθεί και ενισχύει την «κοινωνική εκμάθηση» για να επιτύχει μια «ολιστική μαθησιακή εμπειρία».
The hippocampus
Κάθε μέρα λαμβάνουμε μια πληθώρα νέων πληροφοριών. Μόλις αποκτηθεί μια πληροφορία, ενισχύεται μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται ενοποίηση και τελικά αποθηκεύεται στη μακροπρόθεσμη μνήμη. Έτσι επιτυγχάνεται η μάθηση.
Η μάθηση και η μνήμη είναι δύο στενά συνδεδεμένες γνωστικές διαδικασίες που απορρέουν από αλληλεπιδράσεις με το περιβάλλον (εμπειρία). Ο ιππόκαμπος είναι η περιοχή στον εγκέφαλο που σχετίζεται περισσότερο με τη μάθηση. Διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ενοποίηση πληροφοριών, στη μετατροπή μιας μνήμης από βραχυπρόθεσμη σε μακροπρόθεσμη αλλά είναι υπεύθυνος και για τη χωρική μνήμη που επιτρέπει τον κατατοπισμό.
Ο ιππόκαμπος δημιουργεί και αποθηκεύει «έννοιες», δηλαδή την ικανότητα να οργανώνει και να κατηγοριοποιεί τις ληφθείσες πληροφορίες.
Οι παραπάνω οργανικές λειτουργίες μεταφράζονται σε αρχιτεκτονικές αρχές, δημιουργώντας έναν κεντρικό χώρο στην Πολυτεχνειούπολη Ζωγράφου. Ένας συνδυασμός διαφόρων τύπων εσωτερικών και εξωτερικών χώρων ενθαρρύνει την ανταλλαγή και τη συλλογική συζήτηση γνώσεων και πληροφοριών που προέρχονται από φαινομενικά μη σχετιζόμενες ενότητες καθώς και την επεξεργασία εμπειριών σε ατομικό επίπεδο. Στον χώρο αυτό θα πραγματοποιείται μια διαδικασία «ενοποίησης» πληροφοριών μέσω της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, ώστε να επιτευχθούν όχι μόνο ισχυρά μαθησιακά αποτελέσματα αλλά και σφαιρική γνώση.
HippoThesis
Η πρόταση αφορά ένα ορόσημο στην καρδιά της Πολυτεχνειούπολης, ένα νέο σημείο αναφοράς. Παρ’ όλο που η υπάρχουσα κεντρική πλατεία θα μπορούσε να αποτελεί αυτή τη λειτουργική εστία, δεδομένου ότι παρέχει πρόσβαση σε πολλές από τις γύρω εγκαταστάσεις, αυτή τη στιγμή φαίνεται να λειτουργεί ως ένα ανοργάνωτο, αχανές και ‘σκληρό’ μορφολογικά πέρασμα μεταξύ των τοποθεσιών, στεγάζοντας ένα μεγάλο χώρο στάθμευσης.
Το κύριο χαρακτηριστικό της πλατείας είναι η πολυπλοκότητά της, όσον αφορά τον αριθμό και τη συνδεσιμότητα των επιπέδων της. Τα περιβάλλοντα κτίρια ακολουθούν τη σταδιακή κλίση του οικοπέδου, με αποτέλεσμα η ίδια η πλατεία να εναλλάσσεται μεταξύ διαφορετικών στάθμεων για να συνδέσει τις εισόδους. Έτσι, δημιουργούνται μεγάλες εκτεθειμένες περιοχές στα υψηλότερα επίπεδα και σκοτεινοί, απομονωμένοι χώροι στα χαμηλότερα.
Κατά την αρχική διερεύνηση συντέθηκε ένα αφηρημένο κολάζ, απεικονίζοντας την πρόθεση να καταστούν οι υπόγειες περιοχές συλλέκτες και πομποί εμπειρίας και γνώσης από και προς τις περιβάλλουσες σχολές.
HippoCampus
Σχεδιασμένη με βάση ένα ισοτροπικό σύστημα, η πρόταση αποτελείται από συνδεδεμένους, σταδιακά κλειστούς χώρους, όπου η εκμάθηση μπορεί να πραγματοποιηθεί σε ποικίλα μεγέθη, συνθήκες και ατμόσφαιρες. Εκμεταλλευόμενοι τα διαφορετικά επίπεδα, δημιουργούνται πολλαπλοί κόμβοι - εσωτερικοί και εξωτερικοί - που λειτουργούν όμως ως ένας, ρέοντας χώρος, προσφέροντας επίσης ορατότητα ο ένας στον άλλο.
Η υφιστάμενη πλατεία, έχει μετατραπεί σε τρεις αλληλένδετους πυρήνες: την «Πλατεία φοιτητών», για ξεκούραση και συνάντηση· την «Αστική Πλατεία», με όλες τις απαιτούμενες υπηρεσίες για την φοιτητική κοινότητα· μια κεντρικά τοποθετημένη «Φοιτητική Ένωση», που συνδέει τις δύο πλατείες, μέσω μιας αλληλουχίας κλειστών-ανοιχτών, εσωτερικών-εξωτερικών χώρων συνάθροισης. Αυτά τα τρία στοιχεία συμβάλλουν στη δημιουργία ενός νέου διαδραστικού και δραστήριου προορισμού στην Πολυτεχνειούπολη.
Οι εσωτερικοί χώροι χαρακτηρίζονται από μια συνεχή δυναμική ροή. Οι «ενδιάμεσοι» χώροι, όπως διάδρομοι, σκάλες και ανοιχτά αμφιθέατρα έχουν προαχθεί σε σημεία κοινωνικής εκμάθησης, προσφέροντας ευκαιρίες για αυθόρμητες συζητήσεις, ad hoc διαλέξεις, ανταλλαγή γνώσεων και χαλάρωση. Ο άρτιος συνδυασμός της άμεσης οπτικής μεταξύ χώρων με την απαραίτητη ιδιωτικότητα ήταν ένας σημαντικός παράγοντας κατά τη διάρκεια της διαδικασίας σχεδιασμού, προκειμένου να ενισχυθεί η κοινωνική αλληλεπίδραση, επιτρέποντας συγχρόνως την εκμάθηση μέσω της αθόρυβης / απομακρυσμένης παρατήρησης.
Ισχυρό δομικό και σχεδιαστικό στοιχείο της παρέμβασης αποτελούν οι δύο "γέφυρες"· ένας οπτικός, λειτουργικός και θερμικός συνδετικός κρίκος μεταξύ των όμορων σε αυτόν χρήσεων. Αποτελούνται από τα ίδια χαρακτηριστικά σχεδιασμού αλλά καλλιεργούν αντίθετες ατμόσφαιρες. Το ένα φιλοξενεί επίσημες/ανεπίσημες συνεδριάσεις και αίθουσες συναντήσεων για μικρό αριθμό ατόμων, ενώ το δεύτερο είναι ένας ευέλικτος χώρος αναψυχής και μελέτης με κινητές μονάδες. Αποτελούν μια ομαλή μετάβαση μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού χώρου, οπτικά αλλά και όσον αφορά της περιβαλλοντικές συνθήκες, όντας μια αυτόνομη θερμικά ζώνη.
Σκοπός αυτής της διπλωματικής είναι η ανάδειξη της σημασίας της «κοινωνικής εκμάθησης» και η ενεργή ένταξη των παραμελημένων, επί του παρόντος, «ενδιάμεσων» χώρων στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό των Πανεπιστημιουπόλεων, ως καταλυτικά σημεία στην αποτελεσματική εκμάθηση. «Συνοικίες» ανταλλαγής γνώσεων είναι απαραίτητες για να επιτευχθεί η ολιστική μαθησιακή εμπειρία μέσω της συνεργασίας ακαδημαϊκών, φοιτητών, ερευνητών, διοικητικού προσωπικού και επαγγελματιών από συναφή ή και διαφορετικά πεδία, υπό την κοινή στέγη ενός περιβάλλοντος που προωθεί τη δημιουργική κοινωνική αλληλεπίδραση.
