Διπλωματική Εργασία: Common Ground | Διαμόρφωση συγκροτήματος κατοικιών σε
βιομηχανικό κτίριο στα "Ταμπακαριά" Χανίων, με στόχο τη δημιουργία κοινότητας
μεταξύ των ενοίκων
Φοιτήτριες: Κάρλου
Λεμονιά – Λαμπρινουδάκη Μαρίνα
Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: Δρ. Γεωργιάδου Ζωή
Τμήμα Εσωτερικής Αρχιτεκτονικής | Σχολή
Εφαρμοσμένων Τεχνών και Πολιτισμού Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής | Νοέμβριος
2018
Ανατολικά
της πόλης των Χανίων οριοθετείται η περιοχή "Ταμπακαριά" [1], γνωστή για τη λειτουργεία
βυρσοδεψείων, ήδη από τα πρώτα μισά του 19ου αιώνα. Ιδιαίτερο
χαρακτηριτικό της συνοικίας είναι τα κτίριά της, που εκτείνονται κατά μήκος της
ακτής. Επιπλέον, η απόσταση από την πόλη και ιδιαίτερα το λιμάνι των Χανίων,
ήταν αρκετά κοντά ώστε να διευκολύνει την εμπορική δραστηριότητα, αλλά και
αρκετά μακριά για να μην δημιουργούνται προβλήματα από την λειτουργία της
βιομηχανίας[2].
Στις
μέρες μας, η περιοχή των Ταμπακαριών χαρακτηρίζεται σαν ένα μνημείο της
βιομηχανικής ανάπτυξης των Χανίων. Ωστόσο, είναι ανάγκη η αναβάθμιση και
συντήρησή των κτιριακων εγκαταστάσεων, καθώς με την ανάπτυξη της πόλης,
εντάσσονται στο αστικό περιβάλλον. Το αρχιτεκτονικό σύνολο που επιλέχθηκε
για την παρούσα μελέτη βρίσκεται στην οδό Βιβιλάκη. Πρόκειται για τρία
διαφορετικά κτίρια, τοποθετημένα στη σειρά, που ακολουθούν τη λογική των
αρχιτεκτονικών στοιχείων της συνοικίας.
Κατά την έρευνά μας στην περιοχή των
Ταμπακαριών, έγινε διακρητή η συνάντηση πολλών διαφορετικών στοιχείων
αρχιτεκτονικών και φυσικών, που όμως καταφέρνουν να έχουν ισχυρούς δεσμούς
μεταξύ τους. Αφορμή για την επιλογή του τίλτου και της κεντρικής ιδέας
σχεδιασμού «Common Ground»,
δηλαδή κοινό έδαφος, ήταν ακριβώς αυτή η συνύπαρξη διαφορετικών πραγμάτων,
εννοιών και χρηστών. Το «κοινό έδαφος» αναφέρεται
τόσο με κυριολεκτική έννοια, δηλαδή την κοινή τοποθεσία, όσο και μεταφορικά,
δηλώνοντας τον διάλογο ανάμεσα στα στοιχεία κάθε εγκατάστασης, έννοιας και
επιπλέον κάθε χρήστη, με σκοπό την δημιουργία σχέσεων με αφετηρία κοινά
χαρακτηριστικά.
Πιο συγκεκριμένα, στοιχεία που
αντιτίθενται εννοιολογικά, ωστόσο συνυπάρχουν στη προκειμένη περίπτωση είναι:
όσο αφορά το φυσικό τοπίο, η συνάντηση της βαριάς και συμπαγούς μορφής του
βράχου, με τις ελαφριές και ακανόνιστες φόρμες της θάλασσας, ενώ για τη μελέτη
διαμόρφωσης, η επέμβαση με υλικά, όπως είναι το μέταλλο, το γυαλί και το ξύλο,
σε ένα ήδη υπάρχον κέλυφος, πέτρινο, που διατηρεί στοιχεία της βιομηχανικής
αρχιτεκτονικής. Τέλος, η παράλληλη παράθεση του παλαιού χαρακτήρα του κτιρίου
με την καινούρια προοπτική που αποδίδει η νέα χρήση του.
Σαν αποτέλεσμα, η κεντρική ιδέα
σχεδιασμού σχηματίστηκε βασιζόμενη σε αυτή τη σχέση συνύπαρξης των διαφορετικών, παράλληλα με τη διατήρηση των
ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και ξεκίνησε να παίρνει μορφή μέσα από τη
δημιουργία της εικαστικής μακέτας, η οποία αποτελεί αφετηρία για τη μορφοποίηση
και τη δημιουργία χαράξεων στην πορεία της σχεδίασης. Επιπρόσθετα, η κεντρική
ιδέα σχεδιασμού σκιαγραφεί την προσέγγιση του σεναρίου· δηλαδή, τη βάση του
λειτουργικού χαρακτήρα της μελέτης.
Στη συνέχεια, η νέα λειτουργία που αποδίδεται στο κτιριακό
σύμπλεγμα, διαμορφώνεται από ένα σύνολο
κατοικιών και κοινόχρηστων χώρων, όπου: κάθε κατοικία αντιπροσωπεύει ένα διαφορετικό
τύπο οργάνωσης χώρου, ώστε να εξυπηρετεί διαφορετικές ομάδες χρηστών. Οι
κατοικίες είναι ανεξάρτητες μεταξύ
τους, όμως η διαδρομή για κάθε μία από
αυτές περνά μπροστά από κάποια άλλη, καθώς και από τους κοινόχρηστους χώρους. Οι
χώροι που απευθύνονται σε όλους τους
ενοίκους, αποτελούν σημεία συνάντησης των
μελών αυτής της κοινότητας που προκύπτει.
Η ιδιότυπη
διαμόρφωση του συγκροτήματος αποσκοπεί στην συνάθροιση των χρηστών μεταξύ τους, με τη
διατήρηση, ωστόσο, της προσωπικής τους ταυτότητας. Με σκοπό την συνεχή ανανέωση της
κοινότητας και την ενίσχυση του
πολυμορφικού χαρακτήρα του συγκροτήματος, προτείνεται κατοίκηση
περιορισμένου χρόνου, για ένα έως λίγα χρόνια, εξυπηρετώντας ομάδες ανθρώπων που
καλούνται να μείνουν στα Χανιά (εκπαιδευτικοί, στρατιωτικοί, φοιτητές κ.ά.).
Σε αυτό το σύνολο
λοιπόν, προτείνονται έξι διαφορετικές κατοικίες, που η κάθε μια καλύπτει
διαφορετικές ανάγκες. Συγκεκριμένα σχεδιάστηκαν: μία μεζονέτα, η οποία
προορίζεται για ζευγάρι ή ένα άτομο, δύο κατοικίες που απευθύνονται σε
οικογένειες με παιδιά, δύο κατοικίες για ζευγάρια ή ένα άτομο και μία, η οποία ακολουθεί
βασικές αρχές σχεδιασμού με σκοπό να εξυπηρετεί άτομο με αμαξίδιο ή/ και άτομα
τρίτης ηλικίας.
Επιπλέον, στους
χώρους που απευθύνονται σε όλους τους ενοίκους, συγγαταλέγονται: υποδοχή,
βιβλιοθήκη, ένα καθιστικό- χώρος χαλάρωσης με αυτοδιαχειριζόμενο καφέ, η
«παιδική χαρά», δηλαδή ένας μεγάλος εξωτερικός χώρος με φύτευση και καθιστικό,
δυνατότητα οργάνωσης εκδηλώσεων και χώρο παιχνιδιού και τέλος το «αίθριο», ο
δεύτερος εξωτερικός χώρος με φύτευση και
καθιστικό, εγκατάσταση bbq και δυνατότητα οργάνωσης εκδηλώσεων.
Επισημαίνεται ότι σκοπός αυτής της
μελέτης, δεν είναι η ίδρυση και η λειτουργία ενός ξενοδοχειακού συγκροτήματος,
αλλά η δημιουργία μιας μικρής κοινότητας με συλλογική ταυτότητα, μιας μικρής
ομάδας ανθρώπων που θα δέχεται την διαφορετικότητα και απομακρύνει την απρόσωπη
τάση της σημερινής κοινωνίας. Κυρίως, δίνεται έμφαση στην αναζήτηση «κοινού
εδάφους» τόσο μεταξύ των δυνιτηκών χρηστών, όσο και μεταξύ των ευρύτερων
εννοιών που σχετίζονται με την παρούσα μελέτη.
Εν κατακλείδι, η πρόταση
διαμόρφωσης του κτιριακού συμπλέγματος στα Ταμπακαριά, θα μπορούσε να
λειτουργήσει σαν αφορμή, για την ανάπλαση και αναβάθμιση της περιοχής.
Συμπληρωματικά, η υλοποίηση συγκροτημάτων κατοικιών, που απευθύνονται σε εύρος
χρηστών και αποσκοπούν στην δημιουργία κοινότητας, δύναται να ενισχύει δυναμικά
την συμβίωση και τη συνύπαρξη μεταξύ των ανθρώπων, γενικότερα.
Δείτε ολόκληρη τη διπλωματική εδώ.
[1]Ταμπακαριά: Η λέξη είναι
τουρκογενής και σημαίνει βυρσοδεψείο (tabak-.hane)
και αντίστοιχα ο ταμπάκης από το tabak-ci είναι ο βυρσοδέψης. Πηγή: https://2gymnelveniz.blogspot.com/2016/11/blog-post_6.html
(τελευταία επίσκεψη 20/6/18).
[2]Τα δέρματα που
επεξεργάζονταν στα Ταμπακαριά ήταν ντόπια, αλλά και εισαγόμενα, κυρίως από την
Αφρική. Έφθαναν στο λιμάνι κι από εκεί μεταφέρονταν στα Ταμπακαριά, γι΄ αυτό
ήταν απαραίτητο οι βιομηχανίες να βρίσκονται κοντά στο λιμάνι. Όμως η
χαρακτηριστική δυσοσμία, λόγω των υλικών της επεξεργασίας, δεν επιτρέπει την εγγύτητα στην πόλη. Πηγή: Δρ Πετρουλάκης
Νικόλαος (5 Ιουλίου 2013), «ΟΠΩΣ ΤΑ ΕΙΔΑ
ΚΑΙ ΤΑ ΕΖΗΣΑ_ Tα Ταμπακαριά στη Χαλέπα», Χανιώτικα Νέα.
