GRAD Review: Δ065.19 | Διερευνώντας τα όρια

Διπλωματική εργασία: Διερευνώντας τα όρια | Ξενία Σπετσών

Φοιτήτρια: Ντάβαρη Φανή
Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Φράγκου Διονυσία
Σχολή: Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής | Τμήμα Εσωτερικής Αρχιτεκτονικής
Χρονολογία: Φεβρουάριος 2019

Η συγκεκριμένη πτυχιακή εργασία, προτείνει την αξιοποίηση του Ξενία Σπετσών, μιας υπάρχουσας τουριστικής μονάδας με ιστορία. Η συγκεκριμένη πρόταση σκοπό έχει την ποιοτική αναβάθμιση της συγκεκριμένης ξενοδοχειακής μονάδας, μέσω μιας ολιστικής προσέγγισης στο θέμα "τουρισμός- υποδομές – ανάπτυξη", με γνώμονα την αισθητική ποιότητα.

ΞΕΝΙΑ ΣΠΕΤΣΩΝ
Ακολουθώντας την παραλιακή διαδρομή ανατολικά του κεντρικού λιμανιού των Σπετσών συναντάμε το χαρακτηριστικό εκκλησάκι της «Ανάστασης», που σηματοδοτεί την αρχή της έκτασης της Αναργύρειου και Κοργιαλένειου Σχολής των Σπετσών. Αυτό καταλήγει στη γέφυρα και αποτελεί το “όριο” της πόλης αλλά και της οργανωμένης παραλίας «καΐκι». Ακριβώς μετά το “όριο” αυτό βρίσκεται κτισμένο το εμβληματικό ξενοδοχείο «Ξενία».

Το ξενοδοχείο απέχει δύο χλμ. από το κεντρικό λιμάνι του νησιού την «Ντάπια», χαρακτηρίζεται από αφαιρετικές μοντέρνες μορφές και ιδιαίτερα ευαίσθητη εναπόθεση στο φυσικό παραθαλάσσιο τοπίο. Το ξενοδοχείο χωρίζεται σε δύο τμήματα. Το πρώτο τμήμα - μπροστά στη θάλασσα - είναι μια σύνθεση υπό γωνία, η οποία ακολουθεί τις δύο βασικές κλίσεις της ακτής στην απλοποιημένη μορφή τους, ενώ παράλληλα η στρέψη του προς το κέντρο του νησιού υποδεικνύει ένα διάλογο με αυτό.

Το δεύτερο τμήμα αποτελούν 10 γραμμικοί όγκοι bungalows, 20 συνολικά δωματίων, που εναποτίθενται παραδειγματικά στην τοπογραφία της πλαγιάς. Το πευκόφυτο δάσος, που περικλείει την μονάδα, και η θέα στη θάλασσα φανερώνουν τη μελετημένη επιλογή θέσης.

Η σημερινή εικόνα της εγκατάλειψης είναι εμφανής ενώ σε πολλά σημεία είναι διακριτός και ο βανδαλισμός που έχει υποστεί το ξενοδοχείο – γκράφιτι, σπασμένα τζάμια. Το κτίριο παραμένει ανεκμετάλλευτο αναξιοποίητο και δίχως καμία πρόβλεψη συντήρησης.

https://www.youtube.com/watch?v=2kzjcWyRM1c

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΙΔΕΑ

Σε συνέχεια του οράματος των Ξενία για ομαλή εναπόθεση των κτιρίων στο τοπίο, σύνδεση του εσωτερικού με τον εξωτερικό χώρο όπως και για συναναστροφή των θαμώνων με τους κατοίκους της εκάστοτε περιοχής, θα κινηθεί και η δική μας πρόταση αποκατάστασης και επανασχεδιασμού του συγκεκριμένου κτηρίου.

Ο κτισμένος χώρος γίνεται αντιληπτός με την ανάγνωση των σχέσεων ανάμεσα στο κενό και το πλήρες, το περίκλειστο και το ελεύθερο, το εσωτερικό και το εξωτερικό, το δημόσιο και το ιδιωτικό. Αυτά τα διακριτά ζεύγη διαχωρίζονται από τα όρια, τα φυσικά και νοητά επίπεδα. Η σαφήνεια που ορίζει τη δομή και την υλικότητα των ορίων από την φύση τους, καθιστά έντονη τη διάκριση ανάμεσα στις δύο επιμέρους διαστάσεις που αυτά διαχωρίζουν. Σκοπός του σχεδιασμού είναι ο επαναπροσδιορισμός των «ορίων», έτσι ώστε να μην αντιμετωπίζονται πλέον ως φράγματα και περιορισμός, αρχή ή τέλος μιας διαδικασίας.

Θα επιχειρηθεί τα όρια αυτά να γίνουν αντιληπτά ως όρια που δύναται να διασχισθούν και όχι να παραβιαστούν, μέσω της αλληλοδιείσδυσης των δύο κατά περίπτωση αντικρουόμενων έως τώρα διαστάσεων, με σκοπό να δημιουργηθούν νέες ποιότητες και εμπειρίες στο χώρο. Τα ζεύγη των διαστάσεων αυτών αφορούν αρχικά το κτίριο σε σχέση με τον τόπο και τα επιμέρους χαρακτηριστικά του, το τοπίο δηλαδή, το κλίμα, τον πολιτισμό και την υλικότητά του. Επίσης, θα τεθεί υπό αμφισβήτηση η διάκριση ανάμεσα στον εσωτερικό (δομημένο) και τον εξωτερικό χώρο. Τέλος, θα επιδιώξουμε την γεφύρωση του ιδιωτικού με το δημόσιο, με αρκετά από τα στοιχεία που ανήκουν κατ’ εξοχήν στην σφαίρα του ιδιωτικού να αποκτούν δημόσιο χαρακτήρα και τους χρήστες του ξενοδοχείου να έρχονται σε επαφή με τους επισκέπτες και τους ντόπιους.

Οι τρεις επιδιώξεις της πρότασης αντανακλούν τα χαρακτηριστικά του τουρισμού και της ένταξης της μονάδας στον εκάστοτε τόπο, του κοινωνικού πλαισίου (δημόσιο-ιδιωτικό) και της κλιματολογικής πραγματικότητας στην συγκεκριμένη περιοχή που είναι τόσο φιλόξενη, που ευνοεί την οργάνωση του μέσα με το έξω σε μία ενότητα και την σύνθεσή τους σε ένα αδιαίρετο οργανισμό και χώρο. Η προσέγγιση για την επίτευξη του στόχου κάθε μιας από τις τρεις διαστάσεις που προαναφέρθηκαν θα είναι διαφορετική.

1.Προκειμένου να αναπτυχθούν στενοί δεσμοί μεταξύ τόπου και ξενοδοχείου, θα επιχειρηθεί να αποδοθούν χωρικά αντιπροσωπευτικές εικόνες και εμπειρίες που συναντώνται στο νησί, τις οποίες ο φιλοξενούμενος θα βιώνει μέσω όλων του των αισθήσεων (όραση- αφή- ακοή -γεύση - όσφρηση).

[Στοιχεία προς απόδοση: Εσωτερικές αυλές , εξέδρες, γέφυρες, πλατείες, φύτευση, πεζόδρομοι, στεγασμένα περάσματα, δεξαμενές-στέρνες, παραθυρόφυλλα, βοτσαλωτά, πέτρινοι τοίχοι, εξωτερική σκάλα, ξύλινη διακοσμημένη οροφή, τοπικά υλικά, πέτρα, σοβάς-υφές, ξύλο, κλωστρά, τοπική αστική συνθήκη των Σπετσών όπου γειτνιάσεις με σφιχτά δομημένα δρομάκια γειτονιές, και στενές (καδραρισμένες) οπτικές φυγές προς την θάλασσα, προσδιορίζουν τη μοναδική χωρική ταυτότητα του νησιού.]

Επίσης, σε συνέχεια της αρχιτεκτονικής των Ξενία και συγκεκριμένα σε αυτή του Φίλιππου Βώκου, θα επιδιωχθεί η πλήρης εναρμόνιση της επέμβασης στο τοπίο, χωρίς σχεδιαστικές ακρότητες, μέσω λιτών κατασκευών, στο πνεύμα του τόπου, χωρίς περιττά στοιχεία διακόσμησης, που θα έφερναν το φυσικό περιβάλλον σε δεύτερο πλάνο.

2.Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην διαλεκτική σχέση του εσωτερικού με τον εξωτερικό χώρο, η οποία πρόκειται να προσεγγιστεί μέσω έντονης εξωστρέφειας. Θα επενδύσουμε στους ήδη υπάρχοντες μεταβατικούς και ημιυπαίθριους χώρους αλλά και σε νέους έτσι ώστε να τονιστεί η σημασία τους. Είναι αυτοί που δίνουν το έναυσμα για ένα διάλογο μεταξύ του ανθρώπου και της φύσης, ενώ παράλληλα του προσφέρουν μια αίσθηση οικειότητας, λόγω της ανθρώπινης κλίμακάς τους. Επίσης, θα υποδεικνύεται το εξωτερικό μέσω μεγάλων ανοιγμάτων και όγκων ή γεωμετριών, που κατευθύνουν το βλέμμα και την εμπειρία μας σε αυτό, με σημαντικό στοιχείο την απόλαυση του τοπίου, όχι ως τοπογραφία δύο διαστάσεων αλλά ως μια πραγματικότητα.

3.Αυτή η επιθυμία για εξωστρέφεια, λόγω του κλίματος και του πολιτισμού, αποτυπώνεται έντονα και στην κοινωνία μας, κάτι που συναντάται βαθιά μέσα στην παράδοση της Ελλάδας. Αναφερόμενοι στο κοινωνικό πλαίσιο της χώρας μας, θα επιδιωχθεί η σύγχυση και ταυτόχρονα η ανατροπή του δημόσιου και του ιδιωτικού χώρου μεταξύ των οποίων θα γίνουν ασαφή τα όρια, δημιουργώντας εμπειρίες και ποιότητες χώρων που αντικατοπτρίζουν το ελληνικό κοινωνικό πλαίσιο.

Μέσω αυτών των στρατηγικών θα επιτευχθεί άλλοτε τα όρια να είναι σαφή και άλλοτε όχι, άλλοτε άμεσα και ασφυκτικά και άλλοτε τόσο έμμεσα που δεν θα γίνονται εύκολα αντιληπτά. Τα όρια αυτά θα κατανέμουν ή θα συνδέουν περιοχές, θα δίνουν προτεραιότητες και θα επιτρέπουν συνέχειες και ασυνέχειες.

ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΜΑΚΕΤΑ ΙΔΕΑΣ

Μια πρώτη απόπειρα χωρικής έκφρασης αυτής της διάσπασης των ορίων γίνεται μέσω μίας μακέτας ιδέας. Οι τρεις κατηγορίες ορίων αποδίδονται ως τρεις κύβοι διαφορετικών υλικών, που ο ένας εσωκλείεται στον άλλο. Επιλέγεται ο κύβος, ως σύμβολο της σαφήνειας και της σταθερότητας, να συμβολίσει τα όρια τα οποία έχουν το χαρακτηριστικό του απόλυτου στην αρχική τους μορφή. Επίσης, θεωρήθηκε ιδανική επιλογή αφού αποτελεί την απλούστερη χωρική οργάνωση και γίνεται εύκολα αντιληπτός. Επομένως, κάθε στρέβλωση και μετάλλαξη θα θυμίζουν στην ολοκλήρωση τους την αρχική γεωμετρία. Οι τρεις κύβοι λοιπόν αλληλοδιεισδύουν μεταξύ τους, έρχονται σε σύγκρουση και αποκαλύπτονται, με αποτέλεσμα να δημιουργούν νέους χώρους και εμπειρίες ενώ με αυτό τον τρόπο εξυπηρετούν τον στόχο της αρχικής ιδέας.

Η ΠΡΟΤΑΣΗ

Με την κατάργηση της μεταγενέστερης περιμετρικής περίφραξης και την επαναφορά του αρχικού προγραμματισμού, για μια διαδρομή η οποία διασχίζει την εσωτερική πλευρά του ξενοδοχείου, δημιουργείται μια νέα συνθήκη κατά την οποία ο διερχόμενος καθοδηγείται σε μια πορεία εφαπτόμενη στο σχήμα της προϋπάρχουσας κάτοψης. Το ξενοδοχείο, εκτός από την βασική του λειτουργία, θα καταστεί τόπος συνάντησης, περιπάτου και ανάπαυσης για τους παραθεριστές αλλά και για τους μόνιμους κατοίκους του νησιού. Μία πορεία με κήπο, μονοπάτια και καθιστικά θα προσκαλούν τους περαστικούς στους χώρους του ξενοδοχείου. Με αυτόν τον τρόπο αναβιώνει και το όραμα του Άρη Κωνσταντινίδη και της ομάδας του για τη συναναστροφή των ενοίκων, με τους κατοίκους της εκάστοτε περιοχής και τους οδικώς διερχόμενους, οι οποίοι θα είχαν την δυνατότητα και αυτοί να ζήσουν την ατμόσφαιρα του ξενοδοχείου.

ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΚΤΙΡΙΟ

LOBBY

Την καρδιά του κτιρίου, αποτελεί ο χώρος του lobby και της reception. Φωτισμένος με φυσικό φώς τέμνει το κτίριο του ξενοδοχείου, καταργώντας τους στενούς μουντούς διαδρόμους. Όλα αυτά επιτυγχάνονται με την συμβολή ενός διπλού ύψους διάτρητου διαφώτιστου πλέγματος, σε ύφος “κλωστρά“ - συναντάται στο νησί αλλά και στο υπάρχον κτίριο - μέσω του οποίου διαχέεται φυσικός φωτισμός στους γύρω κοινόχρηστους χώρους δίνοντας την αίσθηση του ανοιχτού χώρου στο εσωτερικό. Οι επισκέπτες φθάνοντας περνούν μέσα από τον ανοιχτό εσωτερικό χώρο της υποδοχής για να μεταβούν στους υπόλοιπους κοινόχρηστους και ιδιωτικούς χώρους, με την εμπειρία αυτή να τους προσφέρει μια έντονη αίσθηση αφίξεως. Ο χώρος που θα προκύψει θα είναι ανοιχτός και εξωστρεφής.

ΚΛΩΣΤΡΑ

Τα κλωστρά - στοιχείο που συναντάμε στο νησί αλλά και στο υπάρχον κτίριο- επανασχεδιάστηκαν βασιζόμενα στην μορφή της μακέτας ιδέας. Τα συναντάμε στον χώρο του bar αλλά και σε άλλα σημεία του ξενοδοχείου όπως στο lobby και στα bungalows. Εκτός από τον διακοσμητικό τους χαρακτήρα στα bungalows λειτουργούν και σαν μέσο σκίασης για τον εσωτερικό χώρο.

BUNGALOWS

Ιδιαίτερα, στα αυτόνομα διάσπαρτα bungalows πρόκειται να μορφοποιηθεί μια εξελικτική πορεία από την υφιστάμενη αρχιτεκτονική τους έως μια αρχιτεκτονική που καταργεί τα όρια και επιτρέπει στον φιλοξενούμενο να γίνει ένα με τον τόπο (αξιοποιώντας το περιβάλλον τοπίο). Αυτό που θα προκύψει θα είναι μια γειτονιά, με ποικίλα ως προς την μορφή και την εμπειρία, κτίσματα. Σταδιακά, θα αποδομείται η μορφή των bungalows μέσω μιας προοδευτικής κατάργησης των ορίων των τριών προαναφερθέντων διαστάσεων.