Διπλωματική εργασία: SubortusDemetris: Αποκατάσταση με μεθοδολογίες και τεχνολογίες αυτοματοποιημένης κατασκευής του πρώτου κτιριακού συγκροτήματος, αγροτικού συνεταιρισμού οινοποιίας, σε χώρο μνήμης και ιστορίας της Ν. Αγχιάλου.
Φοιτήτριες: Δασκαλάκη Ιφιγένεια, Λένη Ιωάννα
Επιβλέπων καθηγητής: Δημήτρης Ψυχογυιός
Σχολή: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, 2023
Λόγοι Επιλογής Θέματος
Σε όλη την ευρύτερη περιοχή της Μαγνησίας υπάρχουν αρκετά κτήρια τα οποία έχουν εγκαταλειφθεί και χρήζουν συντήρησης και αξιοποίησης. Τα εγκαταλελειμμένα κτήρια αποτελούν για κάθε περιοχή κομμάτι τόσο της ιστορίας και της μνήμης όσο και της οικονομικής ανάπτυξης. Μέσω της επανάχρησης επιτυγχάνεται η ένταξή τους στον αστικό ιστό και η ανάδειξή τους.
Για την επιλογή του θέματος στόχος ήταν ο εντοπισμός ενός κτηρίου που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί ο υπάρχον φέροντας οργανισμός με νέες τεχνολογικές μεθόδους χωρίς να αλλοιωθεί εντελώς ο χαρακτήρας του. Μέσω μιας σύντομης έρευνας που πραγματοποιήθηκε αρχικά στην πόλη του Βόλου και εν συνεχεία στην κωμόπολη της Νέας Αγχιάλου εντοπίσαμε το κτήριο μελέτης μας που παλιότερα φιλοξενούσε τον Πρώτο Αγροτικό Οινοποιητικό Συνεταιρισμό. Είναι ένα κτήριο με εξαιρετικό ιστορικό ενδιαφέρον και ευνοϊκή τοποθεσία καθώς βρίσκεται δίπλα στον Αρχαιολογικό Χώρο της Νέας Αγχιάλου.
Η παρούσα διπλωματική εργασία αποτελεί μια γέφυρα στο χάσμα μεταξύ νέου και παλιού, μια νέα και πρωτοποριακή πρόταση χρήσης που μέσω της εξέλιξης της τεχνολογίας και της χρήσης νέων μεθόδων συνδυάζει και αναδεικνύει τον χαρακτήρας του εγκαταλελειμμένου κτηρίου.
Ιστορία Συνεταιρισμού
1918:
Ίδρυση Συνεταιρισμού
Οικοδομικές Φάσεις
Η ανέγερση των κτηρίων του Πρώτου Αγροτικού Οινοποιητικού Συνεταιρισμού χωρίζεται σε 5 οικοδομικές φάσεις, οι οποίες αποτελούν σημεία εξέλιξης και ανάπτυξης του συνεταιρισμού.
Η πρώτη οικοδομική φάση σηματοδοτείται από την ίδρυση του οινοποιείου το 1958, οπότε χτίζεται το πρώτο μεγάλο κομμάτι του κτηρίου. Σήμερα έχει αρκετές φθορές κυρίως λόγω της κατάρρευσης των στεγών του.
Δυστυχώς, δεν υπάρχουν αρκετές πληροφορίες για να σημειωθεί η ακριβής χρονολογία που πραγματοποιήθηκε η προσθήκη της δεύτερης φάσης.
Στη τρίτη οικοδομική φάση, το 1966, προστίθεται ένα μεγάλης χωρητικότητας εμφιαλωτήριο. Το συγκεκριμένο κτήριο βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση με φθορές κυρίως στα κουφώματα και τα υαλοστάσια.
Η τέταρτη οικοδομική φάση δηλώνεται με την προσθήκη επέκτασης για την καλύτερη εξυπηρέτηση της παραγωγής και την δημιουργία τσιμεντόκτιστων οινοδεξαμενών το 1973. Οι προσθήκες είναι σε καλή κατάσταση με φθορές από το πέρας των χρόνων.
Στην πέμπτη και τελευταία οικοδομική φάση κατασκευάζεται ένα μικρό κτήριο τετραγωνικής περίπου κάτοψης που στέγαζε τα γραφεία του αρχαιολογικού χώρου, ενώ σήμερα χρησιμεύει σαν αποθήκη.
Σήμερα το κτήριο βρίσκεται στην ιδιοκτησία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και πλέον χρησιμοποιείται σαν αποθηκευτικός χώρος για τα ευρήματα του αρχαιολογικού χώρου.
Αφαίρεση, Αντικατάσταση και Προσθήκη
Για να επιτευχθεί ο στόχος της διπλωματικής εργασίας χρειάστηκε να αφαιρεθούν μερικά κτίσματα του γενικού όγκου, να αντικατασταθούν και να προστεθούν νέα με τη χρήση της μεθόδου 3D Printing.
Πιο συγκεκριμένα, αφαιρέθηκαν το κτίσμα των γραφείων της αρχαιολογικής υπηρεσίας, το φυλάκιο, το κομμάτι των πατητηριών και δύο δεξαμενές στην βόρεια πλευρά.
Οι στέγες των κτηρίων ήταν τα τμήματα που αντικαταστάθηκαν με την μέθοδο του 3D Printing, ενώ προστέθηκαν στον όγκο του εμφιαλωτηρίου μοτίβα με την ίδια μέθοδο και 3 ανελκυστήρες για διευκόλυνση της κυκλοφορίας μέσα στο κτήριο.
Στο διάγραμμα παρουσιάζονται αναλυτικά όλες οι μετατροπές στο υπάρχον κτήριο και η νέα εικόνα που δημιουργείται.
Αξίζει να τονισθεί πως ο φέροντας οργανισμός δεν θα καταστραφεί, αντιθέτως θα συντηρηθεί και θα παραμείνει στηρίζοντας τα κομμάτια από το 3D Printing. Το κεντρικό κομμάτι είναι αυτό που θα υποστεί την μεγαλύτερη επέμβαση λόγω της κατάρρευσης της στέγης, ενώ τα υπόλοιπα θα υποστούν μικρές επεμβάσεις και αλλαγές για να μην αλλοιωθεί ο χαρακτήρας και η ταυτότητα του κτηρίου.
Στη συνέχεια παρουσιάζονται αναλυτικά όλες οι παραπάνω μετατροπές και αλλαγές με βάση τις ανάγκες που προκύπτουν λόγω της νέας χρήσης.
Υπάρχουν δύο κατηγορίες όσον αφορά την επέμβαση στο κτήριο, η πρώτη σχετίζεται με την διατήρηση του κελύφους σε μεγάλο ποσοστό, με μικρές αλλαγές και διαρρυθμίσεις στο εσωτερικό, ενώ η δεύτερη αναφέρεται στις προσθήκες από 3D Printing στο υφιστάμενο κτήριο.
Επέμβαση με τη μέθοδο 3D Printing
Η έρευνα μέσα από παραδείγματα σχετικά με την μέθοδο του 3D Printing, δηλαδή από τον τρόπο κατασκευής μέχρι και τον τρόπο που μπορεί να προσαρμοστεί σε ένα υπάρχον κτήριο, οδήγησε στην διαμόρφωση της τελικής πρότασης.
Για το σχήμα της κατασκευής του 3D Printing επιλέχθηκε ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα του αρχαιολογικού χώρου της Νέας Αγχιάλου, ένα ψηφιδωτό με διάφορα σχέδια και μοτίβα. Από τα ξεχωριστά κομμάτια του απομονώθηκαν δύο σχήματα από τα οποία προέκυψε μια ακολουθία 5 μοτίβων που χρησιμοποιήθηκαν σαν πλήρωση σε σημεία του κτηρίου. Τα μοτίβα σε συνδυασμό με τις ανάγκες μιας κατασκευής 3D Printing δημιούργησαν ένα υπερσύγχρονο κέλυφος που εφαρμόζει πάνω στον υφιστάμενο φέροντα οργανισμό
Εξέλιξη του μοτίβου
Αρχικά συνδυάστηκαν τα δύο σχήματα δημιουργώντας πολύπλοκες διάτρητες γεωμετρίες. Ωστόσο, λόγω συγκεκριμένων απαιτήσεων της μεθόδου του 3D Printing έπρεπε να τροποποιηθούν. Έτσι, δημιουργήθηκαν νέα πιο απλά μοτίβα, τα οποία βασίζονταν πάνω στην αφαίρεση, το παιχνίδι με το φως και τη σκιά, το κενό και το πλήρες.
Από τα νέα μοτίβα επιλέχθηκαν 5 ξεχωριστά κομμάτια τα οποία έφτιαξαν μια ακολουθία που εξελίσσονταν από το στέρεο και κλειστό κομμάτι στο πιο ανοιχτό και λεπτεπίλεπτο.
Λόγω του ότι θα έπρεπε τα μοτίβα αυτά να εφαρμόζουν ακριβώς στη στέγη χρειάστηκε να ταξινομηθούν σε 3 κατηγορίες για ευκολότερη τοποθέτηση, σε μονά, σε διπλά και σε τετραπλά κομμάτια.
Αστοχίες
Η μέθοδος της τρισδιάστατης εκτύπωσης είναι μια διαδικασία με αρκετές δυσκολίες που πρέπει να ξεπεραστούν και δεδομένα που χρειάζεται να ληφθούν υπόψιν προκειμένου το αποτέλεσμα να είναι σωστά εκτελεσμένο και όμορφο. Για αυτό και κατά τη διάρκεια όλης της διερεύνησης του μοτίβου συνέβησαν αστοχίες στο τελικό προϊόν και τη μορφή του, παραδείγματα των οποίων παρουσιάζονται αναλυτικά.
Νέες λειτουργίες
Οι νέες λειτουργίες που δόθηκαν στο κτήριο του Πρώτου Αγροτικού Οινοποιητικού Συνεταιρισμού σχετίζονται άμεσα με τη σημερινή αποθηκευτική χρήση του από τις υπηρεσίες της Αρχαιολογίας.
Αρχικά, αυτό που παρατηρήθηκε είναι πως δεν αναδεικνύεται όσο θα έπρεπε η ιστορία και η σημαντικότητα των αρχαίων πόλεων της Νέας Αγχιάλου, ενώ δεν υπάρχει κατάλληλος χώρος για την έκθεση και την συντήρηση των ευρημάτων. Θεωρήθηκε λοιπόν, πως η στέγαση ενός χώρου έκθεσης και εργαστηρίων ήταν η καλύτερη λύση, καθώς οι πολίτες μπορούν να έρθουν σε επαφή και να παρατηρήσουν την διαδικασία της συντήρησης. Πιο συγκεκριμένα, ο διαχωρισμός των νέων λειτουργιών γίνεται σύμφωνα με τα υπάρχοντα τμήματα του κτηρίου και αποτυπώνεται αναλυτικά η κατανομή και χωροθέτηση όλων των λειτουργιών:
- Φουαγιέ και χώρος υποδοχής
- Χώρος έκθεσης ευρημάτων
- Χώρος εστιατορίου
- Εργαστήρια συντήρησης
- Χώρος αποθήκευσης ευρημάτων
- Βιβλιοθήκη
- Βοηθητικοί χώροι
Κινήσεις
Οι χώροι του κτηρίου χωρίζονται σε δύο μέρη, το ένα αφορά
τους επισκέπτες του μουσείου και τα τμήματα που είναι ανοιχτά προς το κοινό,
ενώ το δεύτερο σχετίζεται με τους εργαζόμενους και τους πιο ιδιωτικούς χώρους,
στους οποίους επιτρέπεται η παρατήρηση όλων των διαδικασιών για τη συντήρηση,
την αποθήκευση και την προστασία των ευρημάτων από τους επισκέπτες. Ενδιάμεσα
από τα δύο μέρη υπάρχει μια ζώνη κίνησης, ένας μεταβατικός χώρος που συνδέει το
ιδιωτικό με το δημόσιο, τους επισκέπτες με τους εργαζόμενους.
Η κίνηση των επισκεπτών πραγματοποιείται στην κάτω ζώνη του
κτηρίου και συγκεκριμένα στο φουαγιέ, στο χώρο
έκθεσης, στο εστιατόριο αλλά και στη ζώνη κίνησης που τους επιτρέπει να
παρατηρήσουν τι συμβαίνει μέσα σε ένα χώρο συντήρησης. Επιπλέον, έχουν πρόσβαση
και στη βιβλιοθήκη, όπου μπορούν ξανά να δουν τη διαδικασία μεταφοράς και
αποθήκευσης των ευρημάτων.
Η κίνηση των εργαζομένων πραγματοποιείται στην επάνω ζώνη του
κτηρίου και συγκεκριμένα στα εργαστήρια συντήρησης, στις αποθήκες και στους
βοηθητικούς χώρους. Επιπλέον, κινούνται στις αποθήκες μεταφέροντας και
αποθηκεύοντας τα ευρήματα του μουσείου.
Δεξαμενή - Αποθήκη
Οι δεξαμενές – αποθήκες παραμένουν ως έχουν με μόνη αλλαγή το άνοιγμα μιας πόρτας και την τοποθέτηση στο εσωτερικό τους επίπλων που θα επιτρέπουν την εύκολη αποθήκευση και διαφύλαξη των ευρημάτων.
Δεξαμενή - Έκθεση
Οι δεξαμενές – έκθεση διαφοροποιούνται από τις δεξαμενές – αποθήκες και χωρίζονται σε δύο περιπτώσεις. Στην πρώτη αφαιρούνται τα τοιχώματα για να αντικατασταθούν με τζάμι και να είναι ευδιάκριτο ένα μεγάλο έκθεμα στο εσωτερικό τους, ενώ στο δεύτερη αφαιρούνται κομμάτια των δεξαμενών δημιουργώντας εσοχές και μικρά ανοίγματα τα οποία επιτρέπουν στον επισκέπτη να παρατηρήσει μικρά ευρήματα
Τρόπος προσαρμογής της 3D Printed κατασκευής
Η κατασκευή του 3D Printed πανέλου είναι απλή. Στα ανοίγματα του μπετονένιου σκελετού τοποθετούνται κουφώματα αλουμινίου για να προστατευτεί το εσωτερικό του κτηρίου από καιρικές συνθήκες. . Στη συνέχεια, για να μπορέσει να στηριχθεί το πανέλο από 3D Printing προστίθεται ένας μεταλλικός σκελετός στήριξης πάνω στον οποίο κουμπώνει το πάνελ. Αυτό συμβαίνει σε κάθε πάνελ ξεχωριστά σε όλο το μήκος της στέγης, όπως φαίνεται και στο διάγραμμα. Χρησιμοποιείται ένα 3D σύστημα κατασκευής με εκτυπωμένο πλαστικό, το πολυγαλακτικό οξύ ή πολυλακτίδιο (PLA). Το PLA είναι ένας βιοδιασπάσιμος και βιοδραστικός θερμοπλαστικός πολυεστέρας που προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές.
