Τίτλος εργασίας: Ιχνογραφήματα στο τοπίο - Ζάπαλο
Φοιτητική ομάδα: Κωνσταντίνου Αρίστη, Χαραλάμπους Μικαέλα
Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Αλεξοπούλου Αλεξάνδρα
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Φεβρουάριος 2017
Αντικείμενο της εργασίας αυτής αποτελεί η αρχιτεκτονική που χειρίζεται ένα ιδιόμορφο ανάγλυφο και ένα ιδιαίτερο τοπίο, στην περιοχή της Επισκοπής, ενός νοτιοδυτικού χωριού της επαρχίας Λεμεσού της Κύπρου, που ανήκει στις Βρετανικές βάσεις.
Συγκεκριμένα η περιοχή επέμβασης αφορά ένα απόκρυφο κόλπο που αποκόπτει και πλαισιώνει την παραλία απ’ την υπόλοιπη περιοχή, κοντά στον αρχαιολογικό χώρο του Κουρίου και στο Ιερό του Απόλλωνα Υλάτη. Ο κόλπος είναι γνωστός ως Ζάπαλο, ονομασία που προήλθε από την ομώνυμη εταιρεία εξόρυξης αμμοχάλικων για τις ανάγκες του κατασκευαστικού τομέα της περιοχής Λεμεσού. Λόγω του υποθαλάσσιου λατομείου, των τρυπών που διανοίχτηκαν δηλαδή στη θάλασσα ονομάζεται και ως παραλία Τρυπητή. Το ανενεργό λατομείο είναι ορατό μέχρι και σήμερα από τα ίχνη του που αν και δημιουργήθηκαν από τον ανθρώπινο παράγοντα, η ίδια η φύση συνέβαλε στην σημερινή τους διαμόρφωση, μεταφέροντας τεράστιες ποσότητες λεπτόκοκκης άμμου στην ακτή. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία μικροπεριοχών στη θάλασσα που θυμίζουν μικρές αλυκές.
Στη μελέτη προτείνεται η δημιουργία χώρων που να ορίζονται από τα ίχνη του τοπίου. Ακολουθώντας λοιπόν τις γραμμές στο τοπίο, μεθερμηνεύουμε την οργανική του μορφή με ευθύγραμμες χαράξεις, θέλοντας να τονίσουμε μέσω αυτής της αντίθεσης τη δυναμική του τοπίου. Δημιουργούμε ένα περίπατο αναδεικνύοντας τα όρια της περιοχής, την παραλία που ορίζεται από το βράχο και το αποτύπωμα από τις οπές του παλιού υποθαλάσσιου λατομείου.
Η πρόταση μας, δηλαδή, προσφέρει δύο τρόπους απόλαυσης του τοπίου, μία επίγεια διαδρομή και μία επιθαλάσσια. Όσον αφορά την επίγεια διαδρομή, με τη λάξευση του βράχου δημιουργούμε μια υπόσκαφη διαδρομή, που αποδίδεται στο χώρο ως ίχνος μιας γραμμικής κίνησης με σκοπό την κατάβαση του περιπατητή στην παραλία. Έτσι παρέχεται η επιλογή είτε μιας συνεχιζόμενης πορείας μέσα στο βράχο στην οποία προσφέρεται άλλοτε εσωστρέφεια και πληροφόρηση για τον γεωγραφικό και ιστορικό τόπο και άλλοτε εξωστρέφεια προς την ομορφιά του φυσικού τοπίου. Η διαδρομή μέσα στο βράχο διακόπτεται με τις γέφυρες και τα κάδρα θέασης - στέγαστρα, ή την παρέκκλιση από την κύρια διαδρομή και την ακολουθία μονοπατιών πιο γρήγορης κατάβασης με σκαλιά προς την παραλία.
Ολοκληρώνοντας την περιδιάβαση στο βράχο φτάνει κανείς στην παραλία όπου μια νοητή διαδρομή ξεκινά στο νερό. Οι κατασκευές στην θάλασσα ακολουθούν εν μέρη τις χαράξεις που άφησε το ανενεργό λατομείο στο τοπίο ώστε να υπογραμμίσουν το αποτύπωμά του στο χώρο. Έχουμε ωστόσο υπόψη ότι η δυναμικότητα της φύσης μεταβάλλει και επαναπροσδιορίζει το τοπίο και την αρχιτεκτονική πρόταση. Ορισμένες κατασκευές δηλαδή είναι αναλώσιμες υπό τους όρους του νερού. Επομένως η φθορά κάποιας κατασκευής είναι μέρος της σύνθεσης.
Η μελέτη αυτή έγινε στα πλαίσια διερεύνησης των στοιχείων της φύσης, των εννοιών της γης, του νερού, και του φωτός, σε συνδυασμό με την κλίμακα του ανθρώπου. Σημαντικά στοιχεία της σύνθεσης είναι η κίνηση, η στάση και η θέαση, για αυτό και πρόθεσή μας ήταν η δημιουργία σημείων ηρεμίας και απόλαυσης της θέας αλλά και το κάλεσμα του επισκέπτη να αφεθεί ελεύθερος στο τοπίο και να ανακαλύψει τη δικιά του κατεύθυνση, τον δικό του τρόπο βίωσης του τοπίου. Η επαφή του ανθρώπου με τα ίδια τα στοιχεία του τοπίου ήταν η κεντρομόλος δύναμη σχεδιασμού, η δυνατότητα και η πρόσκληση να περπατήσει πάνω στα χαλίκια και το νερό, να κολυμπήσει, να παίξει στην αμμουδιά, να βιώσει το τοπίο. Σε συνάρτηση με την έννοια της ατμόσφαιρας επιδιώκουμε να προσφέρουμε μία ολοκληρωμένη εμπειρία στον επισκέπτη.
Σημαντικό στοιχείο το οποίο λάβαμε υπόψη είναι ο χρόνος σαν βηματισμός. Λαμβάνοντας υπόψη ότι σε 1 λεπτό διανύει κανείς απόσταση 100 μέτρων κάνοντας περίπου 110 βήματα, σχεδιάζουμε ανοίγματα που οριοθετούν την κίνηση στο χώρο και υποδηλώνουν τον ρυθμό και την καθοδήγηση του επισκέπτη στο φυσικό τοπίο και την οπτική επαφή με το υδάτινο στοιχείο.
