Δ049.18 Το περιθώριο στο προσκήνιο | Ένα σενάριο κατοίκησης και διάδρασης στο κέντρο της Λεμεσού

Διπλωματική Εργασία: Το περιθώριο στο προσκήνιο | Ένα σενάριο κατοίκησης και διάδρασης στο κέντρο της Λεμεσού
Φοιτήτρια: Νικολέττα Πουλλή
Επιβλέποντες Καθηγητές: Θεώνη Ξάνθη, Πάνος Κόκκορης, Ανθή Κοσμά
Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης | Νοέμβριος 2018


_το γεγονός

H γήρανση του πληθυσμού είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Το 2000 ο αριθμός των ανθρώπων ηλικίας 60+ σε όλο τον κόσμο έφτασε τα 600εκ. το 2025 θα φτάσει το 1,2 δισεκατομμύριο και το 2050 τα 2δις.  Και τότε, για πρώτη φορά στην ιστορία ο αριθμός των ηλικιωμένων ατόμων στον κόσμο θα ξεπεράσει τον αριθμό των νέων. Μια άλλη πτυχή της δημογραφικής γήρανσης είναι η σταδιακή γήρανση του ίδιου του πληθυσμού των ηλικιωμένων.

Tο ζήτημα δεν είναι η ηλικία αλλά ο τρόπος που γερνάς, δεν είναι τα γηρατειά αλλά το πώς τα βιώνεις.

Q1: Καθώς τα πράγματα μεταβάλλονται και εξελίσσονται με ραγδαίους ρυθμούς ποια η θέση των ηλικιωμένων στη δομή της σύγχρονης ζωής - κοινωνίας;

_η ιδέα

Η αρχική ιδέα γεννήθηκε ως ανάγκη μιας νέας πρότασης ενεργοποίησης των ηλικιωμένων στην καθημερινή ζωή της πόλης. Ένας τόπος κατοίκησης στον αστικό ιστό, αποφεύγοντας τη χωρική περιθωριοποίηση. Ένας πυρήνας ενταγμένος σε ένα μεγαλύτερο. Οι κάτοικοι έχοντας πρωταγωνιστικό ρόλο θα συμβάλλουν στην ύπαρξη και τη λειτουργία  του χώρου, συμβάλλοντας στη μελλοντική εξέλιξη του στο χρόνο.

“Δεν είναι  για μένα, δεν είμαι τόσο μεγάλος”. Αυτό ίσως είναι και το μεγαλύτερο στοίχημα αυτής της εργασίας. Να καταφέρει να είναι ένα ανοικτό προς όλους πεδίο δημιουργίας και συνδιάλεξης χωρίς το χαρακτηρισμό του ιδρύματος ή κέντρου ηλικιωμένων. Άλλωστε ποιος θέλει να προσδιορίζεται από το ότι γερνάει;

Q2: Πώς ο σχεδιασμός μπορεί να εισχωρήσει στο χώρο και στο χρόνο, διατηρώντας ή δημιουργώντας τόπο, να εισχωρήσει αβίαστα στον καθημερινό βίο δίνοντας την αφορμή για διάδραση και σύμπλεξη;

Η σχεδιαστική πρόταση γίνεται η αφορμή για να γεννηθούν καταστάσεις, συμβάντα, σχέσεις. Προσβλέπει στη δημιουργία ενός νέου τόπου συν-ύπαρξης, συν-εργασίας και αλληλεπίδρασης διαφόρων ηλικιακών ομάδων. Η ύπαρξη δικτύου ανθρώπων λειτουργεί ενεργοποιητικά και υποστηρικτικά και παράλληλα αυξάνει την ικανοποίηση, την αίσθηση του ανήκειν, την αυτοεκτίμηση, τη θέληση για νέους στόχους και την πραγματοποίησή τους.
_η τοποθεσία

Περιοχή μελέτης και ένταξης της πρότασης επιλέχθηκε η Λεμεσός και συγκεκριμένα το κέντρο της πόλης. Το κέντρο της Λεμεσού - η παλιά πόλη - βρίσκεται σήμερα ξανά στο προσκήνιο μετά από αρκετά χρόνια “αδρανοποίησης” και “περιθωριοποίησης”. Αποτελεί πλέον έναν ενεργοποιημένο πυρήνα δραστηριοτήτων και δράσεων με ένα ήδη υπάρχον δίκτυο ανθρώπων, στοιχεία σημαντικά που λειτουργούν υποστηρικτικά στην ένταξη της νέας πρότασης. 

Στο κέντρο της πόλης συναντάμε επίσης μια ενδιαφέρουσα ερμηνεία “της σύμπλεξης του τότε με το τώρα”. Το παρελθόν, η μνήμη, ο χρόνος που πέρασε είναι ζωντανά στο παρόν μέσα από τον σύγχρονο τρόπο ζωής, διατηρώντας ταυτόχρονα μια κλίμακα πιο κοντά στον άνθρωπο, την αίσθηση της γειτονιάς σε μια περίοδο ανάπτυξης όπου η πόλη (της Λεμεσού) αλλάζει συνεχώς κλίμακα και ταυτότητα.
_το αναπάντεχο

Κατοικώντας [σ]τα δέντρα.
Το οικόπεδο που επιλέχθηκε για την υλοποίηση της πρότασης παρουσιάζει μια ιδιαιτερότητα: έντονη φυσική παρουσία. Τα ψηλά και πυκνά δέντρα που υπάρχουν στο οικόπεδο αποτελούν και το κυρίαρχο στοιχείο του και ταυτόχρονα σημείο αναφοράς για τη γύρω περιοχή. 

Μελετώντας αυτή την ιδιαίτερη τοπογραφία τίθεται το ερώτημα:
Q3: Πώς μπορεί ο σχεδιασμός να εισχωρήσει σε έναν χώρο με έντονη τη φυσική παρουσία, να συνεργαστεί και να ανατρέψει χωρίς να αλλοιώνει, συγχρωτίζοντας το χθες με το σήμερα συνθέτοντας το σκηνικό του αύριο;

_συνθετική ιδέα

Η συνθετική διαδικασία βασίστηκε σε δύο άξονες καθ’ όλη την εξέλιξη της: στην ανάπτυξη και εξέλιξη του σεναρίου και στη διάπλαση των επιπέδων και κινήσεων μαζί με τα δέντρα. Ο σχεδιασμός εξελισσόταν συνδυαστικά με τα δέντρα -τη θέση και τη γεωμετρία τους- μελετώντας συνεχώς το κενό, το ίχνος και τις πορείες κίνησης, το ύψος και τα επίπεδα, δημιουργώντας μικρής κλίμακας κόσμους κάτω και ανάμεσα στα δέντρα.


_τελική πρόταση

Η τελική πρόταση αποτελεί ένα υβριδικό περιβάλλον κατοίκησης και [διά]δρασης και ταυτόχρονα μια ιδιαίτερη τοπογραφία στον αστικό ιστό. Ένα ανοικτό προς όλους πεδίο δράσης και συνύπαρξης, ένα πάρκο πολλαπλών επιπέδων, ένας περίπατος κάτω και μέσα από κλαδιά και φυλλωσιές.