Διπλωματική: Η πλατεία και ο ναός στο Γάζι Μαλεβιζίου
Φοιτητές: Γρηγοριάδης Δημήτρης, Γιαννικάκη Μαρία-Πόπη
Επιβλέπων: Σκουτέλης Νίκος
Σχολή: Πολυτεχνείο Κρήτης, 2021
Στόχος της μελέτης
είναι η διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο ένας ορθόδοξος χριστιανικός ναός, δύναται
να λειτουργήσει ως αστικός υποδοχέας και όχι ως αυθύπαρκτο κτίριο που
επιβάλλεται στον αστικό χώρο με την άκαμπτη γεωμετρία του.
Ως πεδίο
πειραματισμού επιλέχθηκε η πλατεία του Γαζίου στο Ηράκλειο, στην οποία
συναντάται το δημαρχείο, καθώς και αδόμητος δημοτικός χώρος που βρίσκεται στα
ανατολικά της, σε χαμηλότερο μεσοσταθμικά, κατά δύο μέτρα επίπεδο. Στον εν λόγω
αδόμητο χώρο, σύμφωνα με το νέο ρυμοτομικό σχέδιο, προβλέπεται η ανέγερση νέου ναού.
Η περιοχή αυτή που αναπτύσσεται διαρκώς, αν και παρουσιάζει αστικό χαρακτήρα,
δε διαθέτει συνοχή και συνεκτικότητα.
Στα πλαίσια της
παρούσας διπλωματικής εργασίας, παρουσιάζεται πρόταση ανάπλασης της πλατείας, σχεδιασμός
του ελεύθερου δημόσιου χώρου, καθώς και μελέτη του νέου ναού, σε συνδυασμό με
ένα κτιριακό συγκρότημα που δύναται να φιλοξενήσει χρήσεις δημόσιου χαρακτήρα.
Έτσι λοιπόν, με σημείο αναφοράς το ναό, διαμορφώνεται ένα κέντρο πολιτισμού το
οποίο συγκεντρώνει ένα σύνολο λειτουργειών που εξυπηρετούν τόσο τον ίδιο, όσο και
την πόλη, διαθέτοντας υπόγειες θέσεις στάθμευσης, αναψυκτήριο, αίθουσα εκδηλώσεων,
γραφεία ενορίας, λαογραφική έκθεση, πολυχώρους, υπαίθριο και κλειστό θέατρο, ικανά
να αναζωογονήσουν την περιοχή. Παράλληλα,
επανασχεδιάζεται η υφιστάμενη πλατεία με τρόπο που να ικανοποιεί τη συνέχεια
του χώρου.
Αποκλίνοντας από
την απόλυτη συμμετρία, ο ναός σχηματίζεται από έξω προς τα μέσα, όπως υποδεικνύουν
οι ανάγκες της κίνησης. Ωστόσο δεν παύει να ανταποκρίνεται με απόλυτη ακρίβεια στο
τελετουργικό ενός ορθόδοξου ναού. Αναπτύσσεται σε δύο επίπεδα. Το πρώτο επίπεδο
χαρακτηρίζεται από εσωστρέφεια, ενώ αναβιώνουν από τους παλαιοχριστιανικούς
ναούς το ιερό βήμα, το σύνθρονο και το χαμηλό τέμπλο, αφήνοντας το ιερό ανοικτό
στους πιστούς. Το δεύτερο εξέχει βόρεια, δυτικά και νότια του πρώτου, δημιουργώντας
στοές και περάσματα, πάνω από τα οποία αναπτύσσονται υπερώα. Τα διάτρητα
αγιογραφημένα φίλτρα, τα οποία διαμορφώνουν και τις όψεις του ναού, επιτρέπουν
να εισέρχεται άπλετο φως στο εσωτερικό του, εξαϋλώνοντας την οροφή η οποία μοιάζει
να αιωρείται. Οι αγιογραφίες που χρησιμοποιήθηκαν είναι έργα του Μιχαήλ
Βασιλάκη. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην έννοια του υψηλού και τον κατακόρυφο
άξονα, ο οποίος εντείνεται με την πρισματική οροφή, η απόληξη της οποίας
αφαιρείται δημιουργώντας ένα παράθυρο στον ουρανό, το οποίο παίρνει τη θέση του
Παντοκράτορα στον τρούλο.
