GRAD Review: Δ018.22 | Κέντρο συμμετοχικής κατασκευής στο Μεταξουργείο

Τίτλος: Κέντρο συμμετοχικής κατασκευής στο Μεταξουργείο

Φοιτήτριες: Αθηνά Μαρία Γεωργιάδη, Θαλασσινή Καραλή, Ουρανία Αγοράνου

Επιβλέπων καθηγητής: Λεωνίδας Κουτσουμπός

Σύμβουλος: Φλώρα Μπουγιατιώτη

Σχολή: ΕΜΠ, 2022

Εικόνα 0: Τρισδιάστατη απεικόνιση της πρότασης

Η παρούσα διπλωματική εργασία αφορά σε ένα κέντρο αφιερωμένο στην τέχνη της συμμετοχικής κατασκευής. Πρόκειται για έναν πυρήνα συγκέντρωσης και αλληλεπίδρασης, ο οποίος θέτει την κατασκευή και τη δημιουργίαστο πλαίσιο της αστικής πραγματικότητας και τις προσεγγίζει πρωταρχικά ως διαδικασίες, ως κοινές δραστηριότητες οι οποίες ενθαρρύνουν την ανταλλαγή εμπειριών και γνώσεων, τη συνεργασία και την κοινή δράση.

Εικόνα 1: Αναφορές

Η φιλοσοφία του Κέντρου βασίζεται σε έννοιες και διαδικασίες όπως η κουλτούρα της αυτοκατασκευής (self-build culture), το DIT (Do-It-Together), το maker movement, ο συμμετοχικός σχεδιασμός και το δικαίωμα στην πόλη.

Μέσα από εργαστήρια-σεμινάρια με στόχο τη δημιουργία μικρής κλίμακας κατασκευών που τοποθετούνται στην πόλη ως αστικές παρεμβάσεις, οι πολίτες επεμβαίνουν στην πόλη και την οικειοποιούνται. Παράλληλα, το Κέντρο φιλοξενεί δημόσιες εκδηλώσεις, παρουσιάσεις και συζητήσεις, σχετικά με τον σχεδιασμό του χώρου και τα αστικά θέματα, καθώς και εκπαιδευτικές επισκέψεις και τακτικά μαθήματα κεραμικής, ραπτικής, μεταξοτυπίας και ξυλουργικής.

Ως περιοχή παρέμβασης επιλέγεται το Μεταξουργείο, μια γειτονιά με παραδοσιακά έντονη βιοτεχνική δραστηριότητα η οποία συνεχίζει να υφίσταται σε μικρότερο βαθμό μέσω συνεργείων και εργαστηρίων, με δημιουργικούς και καλλιτεχνικούς χώρους που δραστηριοποιούνται εκεί τα τελευταία χρόνια, καθώς και πολλά κενά κτήρια και οικόπεδα χωρίς χρήση. Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας και η δυναμική της περιοχής προσεγγίστηκε ως ευκαιρία για τη δραστηριοποίηση ενός κομματιού του Μεταξουργείου μέσω του Κέντρου Συμμετοχικής Κατασκευήςκαι των δράσεων του.

Εικόνα 2: Η θέση του Μεταξουργείου και η Αθήνα

Ο δημόσιος, ανοιχτός χαρακτήρας του Κέντρου αποτυπώνεται σε επίπεδο σύνθεσης μέσω της ελεύθερης κίνησης στο οικόπεδο και της εναλλαγής ανοιχτού-κλειστού. Οι κλειστοί χώροι χρήσεων μετατρέπονται σε μονάδες οι οποίες βρίσκονται σε εγγύτητα, αλλά παράλληλα χωρίζονται από δημόσιες ημιυπαίθριες διαδρομές και αίθρια στα οποία οι περαστικοί μπορούν να κινηθούν ελεύθερα, επιτρέποντας την ώσμωση και την επικοινωνία. Η κύρια αξονική διέλευση στο οικόπεδο τοποθετείται κεντρικά, και στο πέρασμά της βρίσκει τα δύο πρωτεύοντα αίθρια, ενώ ταυτόχρονα διακλαδώνεται σε δευτερεύουσες πορείες.

Εικόνα 3: Διάγραμμα κινήσεων

Εικόνα 4: Διάγραμμα επικοινωνίας χώρων

Εικόνα 5: Κάτοψη

Προς τον πεζόδρομο της Σφακτηρίας επιλέγεται μια πιο κλειστή και προστατευμένη χρήση των χώρων και γι’ αυτό τοποθετούνται εκεί τα εργαστήρια και οι βοηθητικοί χώροι αυτών, ενώ στην πλευρά της Λεωνίδου τοποθετούνται οι πιο δημόσιες λειτουργίες του Κέντρου, οι οποίες αφορούν όχι μόνο όσους χρησιμοποιούν τα εργαστήρια αλλά οποιονδήποτε χρήστη.

Εικόνα 6: Λειτουργικό διάγραμμα

Η κατασκευαστική επίλυση της πρότασης αποτελείται από τρία βασικά στοιχεία: τους γραμμικούς πέτρινους τοίχους, τον ξύλινο φορέα και το ξύλινο στέγαστρο. Οι πέτρινοι τοίχοι της σύνθεσης, οι οποίοι έχουν ως αναφορά τους υπάρχοντες τοίχους των ερειπίων του οικοπέδου, κατασκευάζονται από τους λίθους που υπάρχουν διαθέσιμοι στο οικόπεδο και χρησιμεύουν ως δομικά στοιχεία και στοιχεία ακαμψίας. Όσον αφορά στον κύριο ξύλινο σκελετό της σύνθεσης, αυτός αποτελείται από διπλά υποστυλώματα στα οποία έρχονται τα πρωτεύοντα δοκάρια και έπειτα τα δευτερεύοντα. Στον βασικό σκελετό προστίθεται και ο ξύλινος φορέας του στεγάστρου. Τελευταίο στοιχείο συνιστά το στέγαστρο, το οποίο επιστεγάζει τη σύνθεση. Το στέγαστρο λειτουργεί ενοποιητικά, αναδεικνύοντας την επικοινωνία των χώρων και τη λειτουργία τους γύρω από τις υπαίθριες αυλές. Πάνω του φέρει ως πλήρωση καλαμωτή και σε σημεία τοποθετείται επιπλέον PVC, το οποίο προστατεύει από τη βροχή χωρίς να εμποδίζει τη διαμπερότητα.

Εικόνα 7: Αξονομετρικό διάγραμμα της κατασκευής

Εικόνα 8: Οι υπάρχοντες πέτρινοι τοίχοι των ερειπίων και αυτοί που διατηρούνται

Τέλος, τα υλικά που χρησιμοποιούνται αποσκοπούν στη δημιουργία φιλόξενης ατμόσφαιρας, και είναι ως επί το πλείστον ελαφριά και φθηνά υλικά, εύκολα στην τοποθέτηση και τη μεταβλητότητα.