ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΝΗΣΟΣ ΓΥΑΡΟΣ: Η ΜΥΣΤΑΓΩΓΙΑ ΜΙΑΣ ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΗΣ ΣΤΑ
ΒΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ
ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΟΥ, ΜΑΡΙΑ
ΚΑΪΣΙΔΟΥ
ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΣΠΥΡΟΣ
ΣΧΟΛΗ: Α Π Θ, 2020
Η περιπλάνηση μας θα
πραγματοποιηθεί στη νήσο της Γυάρου, με συνεχείς αναγωγές και υπαινιγμούς που
θα παραπέμπουν στο συντακτικό της αρχαίας τραγωδίας, στα βήματα που συνθέτουν
τα κατά ποιόν και τα κατά ποσόν μέρη της. Θα αναπτυχθεί στο φυσικό ανάγλυφο του
άγονου νησιού, θα κινηθεί ανάμεσα στα κτιστά ίχνη – υπολείμματα της τραγωδίας
που παίχτηκε εκεί. Θα φιλοξενηθεί σε νέες χωρικές μορφές και σχεδιαστικές
χειρονομίες. Θα δώσει ξανά χώρο στην παρουσία ανθρώπων που θα βιώσουν την
παραμονή τους στο νησί με στόχο να αφουγκραστούν το παρελθόν αλλά και να το
αφήσουν οριστικά πίσω τους.
Όσον αφορά την ιστορία του νησιού,
η Γυάρος χρησιμοποιήθηκε ήδη από τηΡωμαϊκή εποχή ως τόπος εξορίας. Τον 20ο
αιώνα μετατρέπεται για μία ακόμη φορά σε τόπο εξορίας και βασανισμού. Οι πιο σημαντικές ιστορικές περίοδοι που
αναφέρονται για αυτό αλλά και αυτές που στιγμάτισαν και χαρακτήρισαν το ίδιο
είναι οι εξής τρεις: 1947-1952, 1955-1961 και 1967-1974. Στα χρόνια αυτά, η
Γυάρος χρησιμοποιήθηκε για τη φυλάκιση πολιτικών κρατουμένων. Δεν
χρησιμοποιήθηκε ολόκληρη η έκταση του νησιού αλλά πέντε όρμοι στην
νοτιοανατολική πλευρά του νησιού, όπου οργανώθηκαν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Το αρχιτεκτονικό ίχνος που
εντοπίζεται στο νησί ταυτίζεται αποκλειστικά με τα ίχνη της μοναδικής χρήσης που
φιλοξένησε, αυτής της φυλάκισης και του σωφρονισμού. Οι μοναδικές κτιριακές
δομές λοιπόν, οι οποίες αποτελούν και τα τοπόσημα του νησιούείναι η φυλακή, το
λιμάνι, το αναρρωτήριο, η αποθήκη, το εργοστάσιο ηλεκτρικής ενέργειας, το πρώτο
φυλάκιο, το δεύτερο φυλάκιο, το ιερό, οι θεατρικές σκηνές, η οικία του Γλάστρα,
το μαύρο σπίτι και τα νεκροταφεία.
Με το βλέμμα στραμμένο στις
θεατρικές σκηνές των όρμων καταφεύγουμε στον Αριστοτέλη. Τι είναι η τραγωδία;
Είναι λοιπόν, η τραγωδία μία μίμηση πράξεως σπουδαίας και τέλειας, η οποία έχει
σαφές μέγεθος, ευχάριστο λόγο, είναι διαφορετική για τα δύο μέρη της, με
πρόσωπα που δρουν και δεν απαγγέλουν απλώς και η οποία με τη συμπάθεια του
θεατή και το φόβο επιφέρει στο τέλος της, λύτρωση από παρόμοια πάθη.
Επιχειρήσαμε λοιπόν, μια σχέση
ανάμεσα στην αρχιτεκτονική και τη θεατρική πράξη όπως αυτή ορίζεται μέσα από τη
δομή και το λεξιλόγιο της αρχαίας τραγωδίας. Χρησιμοποιήσαμε το νησί με το
βραχώδες ανάγλυφο, τους τρυφερούς όρμους και τα τραγικά ίχνη της ανθρώπινης
περιπέτειας που φιλοξένησε, ως ένα ανοιχτό σκηνικό που θα παραλάβει τις
σύγχρονες αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις και αρχιτεκτονικούς χειρισμούς, θα
φιλοξενήσει τη δική μας αφήγηση, θα υποδεχτεί τους νέους επισκέπτες που θα
έρθουν σε επαφή με αυτό που συνέβη στο νησί και θα το μεταμορφώσουν σε μία άλλη
πραγματικότητα. Επιλέξαμελοιπόν, μια θεατρική δίοδο η οποία αναγνωρίζεται σε
κάθε κλίμακα και στοιχείο της αρχιτεκτονικής πρότασης, είναι μέσο για τη
σύνθεση και τη λύση ενός αρχιτεκτονικού προβλήματος αλλά και μέσο για την
κατανόηση και την ερμηνεία του.
Αναπτύσσεται σε τρία επεισόδια, το
επεισόδιο ‘μίμησης πράξεως’ το οποίο διακόπτεται από 4 στάσιμα (στάσιμο 1,
στάσιμο2, στάσιμο 3, στάσιμο 4), το επεισόδιο ‘Από μηχανής Θεός’ και το επεισόδιο ‘ Κάθαρσιν ’, το οποίο αποτελείται
από ένα κτίριο στην ψηλότερη κορυφή του νησιού, με καθορισμένο πρόγραμμα. Χώρος
Νερού, Μέγαρο, Χώρος Προσευχής, Τράπεζα, Κελιά, Εργαστήρι (στο οποίο αφήνουν ο
καθένας προς τιμήν των νεκρών το δικό του προσωπείο), Έξοδος Κτιρίου. Από όλα
τα επεισόδια προηγείται ο Πρόλογος, η Πάροδος και η αφετηρία, το σημείο 0.
Βασικός στόχος στον σχεδιασμό της πορείας όσο και των επιμέρους τμημάτων της
είναι η δημιουργία των απαραίτητων ψυχικών μεταπτώσεων και εμπειριών, που θα
οδηγήσουν στην κάθαρση, η οποία πραγματοποιείται στο τρίτο επεισόδιο. Έπειτα,
ακολουθεί η έξοδος.
Η διάρκεια παραμονής στο νησί είναι
24 ώρες, όσες χρειάζονται για να εκτυλιχθεί ως θεατρικό έργο μια αρχαία
τραγωδία.
_____________________________________________________________
INSULA YAROS: THE
RITUAL OF A WANDERING ON THE FOOTSTEPS OF THE ANCIENT TRAGEDY
The wandering will
take place on the island of Yaros, with references to the syntax of the ancient
tragedy. It will be developed on the landscape of the island and among its
human traces. It will give space to the people, in order to experience their
stay in Yaros through reliving the past. A tragedy has already happened there.
Concerning the
history of Yaros, the island has been a place of torture and exile since the 20th
century. The most important historical
periods mentioned are: 1947-1952, 1955-1961 και 1967-1974. During these years, Yaros was used to
imprison political prisoners in 5 places – bays in the southeast side of the
island.
The only
architectural traces of Yaros refer to the traces of its use as a place of
exile and torture. These are the prison, the port, the infirmary, the
warehouse, the electricity factory, the outposts, the sanctuary, the theatrical
stages, the black house and the cemetery.
Focusing on the
theatrical stages that exist in 2 of the 3 bays, we resort to Aristotle and his
definition of the ancient tragedy. We attempt a relationship between
architecture and theater based on the structure and vocabulary of the ancient
tragedy. We use the island with its rocky terrain and its tragic architectural
traces that refer to the exile, as the setting that will host our own
narrative.
The whole
architectural proposal develops in three episodes. The first, ‘Imitation
Act’,which is interrupted by 4 stops, the second, ‘deus ex machina’ and the
third ‘Expiation’. The Prologue, the Parodos and the starting point of this
whole wandering, which is named as point zero, are placed exactly before the
beginning of the first episode. The main goal of the proposal is to create the
psychological transitions and experiences which will lead to the expiation of
the soul in the third episode. Finally, after having gone through the three
episodes, comes the Exit.
The duration of the
wandering and the stay on the island of Yaros is 24 hours, which are exactly
the hours that are narrated in an ancient tragedy.
